Αφιέρωμα: Αρμενία – Αζερμπαϊτζάν, μια σχέση μίσους και στην Eurovision

Όλη η οικουμένη παρακολουθεί τις τελευταίες ημέρες, με κομμένη την ανάσα την εμπόλεμη σύγκρουση Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν για την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Μια διαμάχη η οποία δεν είναι τωρινή, αλλά διαρκεί από την κατάρρευση της πρώην ΕΣΣΔ στις αρχές της δεκαετίας του  ’90 και έχει οδηγήσει πολλές φορές στο παρελθόν σε πολεμική σύρραξη μεταξύ των δύο χωρών. Όπως είναι φυσικό, αυτές οι συγκρούσεις έχουν επηρεάσει αρνητικά τις σχέσεις των δύο χωρών σε όσους θεσμούς συμμετέχουν και οι δύο, ανάμεσά τους και η Eurovision. Ας θυμηθούμε λοιπόν όλες εκείνες τις φορές που οι δύο χώρες βρέθηκαν σε αντιπαράθεση.

2006: Μια σύγκρουση με το καλημέρα

Το 2006, στην Eurovision της Αθήνας, η Αρμενία λαμβάνει για πρώτη φορά μέρος στον διαγωνισμό. Το Αζερμπαϊτζάν θα ακολουθούσε δύο χρόνια αργότερα. Εκπρόσωπος της Αρμενίας εκείνη την χρονιά είναι ο André ο οποίος  είχε γεννηθεί το 1979 στην αμφισβητούμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η επίσημη σελίδα της Eurovision ανέφερε την εν λόγω περιοχή ως “Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπαχ” κάτι που εξόργισε τους Αζέρους, καθώς θεώρησαν πως με αυτή την αναφορά εμμέσως αναγνώριζε η EBU την περιοχή ως ανεξάρτητο κράτος. Η αναφορά αυτή κατέβηκε από τις αντιδράσεις. Ο André ο οποίος με το τραγούδι Without your love έλαβε την 8η θέση.

2009: Mια αμφιλεγόμενη postcard και ανακρίσεις σε ψηφοφόρους

Στην Eurovision 2009 της Μόσχας, οι  postcards έδειχναν την Μις Kόσμος 2008 Ksenia Sukhinova και αξιοθέατα από την κάθε χώρα. Στον ημιτελικό, η Αρμενία επέλεξε να απεικονίσει στην postcard της, μεταξύ άλλων το μνημείο “Είμαστε τα βουνά μας” το οποίο βρίσκεται στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Μετά από αντιδράσεις των Αζέρων, το μνημείο αυτό σβήστηκε από την postcard της Αρμενίας στον τελικό. Ως αντίδραση σε αυτήν την απόφαση, οι Αρμένιοι έδειξαν αρκετές εικόνες αυτού του μνημείου κατά την εκφώνηση της Αρμενικής βαθμολογίας στον τελικό.

Παρά τις αντιδράσεις, 1065 Αρμένιοι ψήφισαν το Αζερμπαϊτζάν εκείνη την χρονιά. Κάτι που ήταν αρκετό ώστε η Αρμενία να δώσει 1 βαθμό στο Αζερμπαϊτζάν στον τελικό. Στο Αζερμπαϊτζάν αντίθετα, τα μόλις 43 άτομα που ψήφισαν Αρμενία, δεν επαρκούσαν για να δοθεί κάποιος βαθμός στην Αρμένικη συμμετοχή. Το Αζερμπαϊτζάν εκείνη την χρονιά κατέλαβε την 3η θέση με το ντουέτο Arash & Aysel στο τραγούδι Always. Αντίστοιχα η Αρμενία με τις αδελφές Inga & Anush και το τραγούδι Jan Jan κατέλαβε την 10η θέση.

Τον Αύγουστο του ίδιου έτους έγιναν καταγγελίες, πως το υπουργείο Εθνικής Ασφάλειας του Αζερμπαϊτζάν κάλεσε σε απολογία τα 43 άτομα που ψήφισαν την Αρμενία στον τελικό της Eurovision. Όσοι ψήφισαν την Αρμενία φαίνεται να κατηγορήθηκαν ως “Μη Πατριώτες” και ως “Πιθανός κίνδυνος για την ασφάλεια της χώρας”. Η ΕΒU πραγματοποίησε έρευνα σχετικά με αυτές τις καταγγελίες, με την πλευρά του Αζερμπαϊτζάν να αρνείται τις κατηγορίες. Η ΕΒU τελικά έκρινε βάσιμες τις καταγγελίες και επέβαλε πρόστιμο 2700€ στην αποστολή του Αζερμπαϊτζάν για παραβίαση της ιδιωτικότητας της ψηφοφορίας. Επιπλέον η EBU άλλαξε τον κανονισμό θέτοντας τους συμμετέχοντες ραδιοτηλεοπτικούς σταθμούς υπεύθυνους για αποκάλυψη πληροφοριών που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό των ψηφοφόρων, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε βαρύτερες κυρώσεις στο μέλλον.

2012: Ο διαγωνισμός στο Μπακού και η αποχή της Αρμενίας

Το 2011 το Αζερμπαϊτζάν κερδίζει για πρώτη φορά τον διαγωνισμό της Eurovision με το ντουέτο Ell & Nikki και το τραγούδι Running Scared. Έτσι έγινε γνωστό πως ο διαγωνισμός του 2012 θα φιλοξενούταν στην πρωτεύουσα του Αζερμπαϊτζάν, το Μπακού. Η Αρμενία αν και αρχικά είχε δηλώσει συμμετοχή στον τότε διαγωνισμό, τον Μάρτιο του 2012 επέλεξε τελικά να αποσυρθεί. Οι λόγοι αυτής της αποχώρησης φαίνεται πως ήταν οι φόβοι για την ασφάλεια της Αρμενικής συμμετοχής αλλά και οι αντιδράσεις στο εσωτερικό της Αρμενίας. Η EBU επέβαλε πρόστιμο στην τηλεόραση της Αρμενίας για την καθυστερημένη αποχώρηση.

2015: Αντιμετωπίζοντας τις σκιές του παρελθόντος

Το 2015 συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από την γενοκτονία των Αρμενίων. Η Αρμενία αποφάσισε εκείνη την χρονιά να στείλει μια συμμετοχή στην Eurovision για να τιμήσει την Αρμενική διασπορά η οποία προέκυψε από αυτό το ιστορικό έγκλημα.  Οι εκπρόσωποι της Αρμενίας τότε ήταν το συγκρότημα Geneology που δημιουργήθηκε για της ανάγκες του διαγωνισμού. Τα 5 μέλη του συγκροτήματος ήταν μέλη της Αρμενικής διασποράς, ένας από κάθε ήπειρο, ενώ το 6 μέλος ήταν η Inga Arshakyan η οποία συμμετείχε με την αδελφή της στην Eurovision 2009.

To Aζερμπαϊτζαν που δεν αναγνωρίζει την γενοκτονία των Αρμενίων, αντέδρασε έντονα με το τραγούδι της Αρμενίας, του οποίο ο αρχικός τίτλος ήταν Don’t Deny (Μην αρνείσαι) καθώς θεώρησαν πως προπαγάνδιζε την παγκόσμια αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων. Ο αρχηγός της Αρμενικής αποστολής απάντησε σε αυτούς τους ισχυρισμούς πως το τραγούδι αφορούσε την αγάπη και την ενότητα και όχι κάποιο πολιτικό γεγονός. Ο τίτλος του τραγουδιού άλλαζε σε Face the Shadows, με την Αρμενία να φτάνει ως την 16η θέση. 

2016: H Iveta βάζει φωτιά, σε σκηνή  και πολιτική

Το 2016 οι 2 χώρες, Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν, έρχονται ξανά σε πολεμική σύγκρουση με αφορμή το Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Η εκπρόσωπος της Αρμενίας εκείνη την χρονιά, Iveta Mukuchyan ως κίνηση διαμαρτυρίας για τις ενέργειες στην κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν στην περιοχή, πρόβαλε την σημαία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ (Δημοκρατία του Αρτσάχ, όπως το αποκαλούν οι Αρμένιοι), τόσο μετά τον ημιτελικό όσο και μετά τον τελικό. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να τιμωρηθεί η Αρμενική τηλεόραση με πρόστιμο από την EBU. Σε πρόσφατη ανάρτηση της η Iveta μίλησε για αυτό το γεγονός και πως της στέρησε την εκπροσώπηση της Γερμανίας για την Eurovision 2021. H Iveta εκείνη την χρονιά κατέλαβε την 7η θέση με το τραγούδι LoveWave.

Χαρακτηριστικό βίντεο που δείχνει τις σχέσεις Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν είναι το παρακάτω όπου οι εκπρόσωποι των χωρών για την Eurovision 2016 (Iveta και Samra) αποφεύγουν να απαντήσουν σε ερώτηση για το ποια είναι η γνώμη τους για την εκπρόσωπο της άλλης χώρας.

Η ψηφοφορία των δύο χωρών

Η σχέση των δύο χωρών αποτυπώνεται στην μεταξύ τους ψηφοφορία. Η Αρμενία στα πρώτα χρόνια του διαγωνισμού φαινόταν περισσότερο διαλλακτική καθώς ψήφισε το Αζερμπαϊτζάν 2 φορές, με δύο βαθμούς στον ημιτελικό του 2008 και με έναν βαθμό στον τελικό του 2009. Αντίθετα το Αζερμπαϊτζάν μοιάζει περισσότερο αδιάλλακτο καθώς δεν ψήφισε την Αρμενία ποτέ, ούτε σε τελικό ούτε σε ημιτελικό.

Από το 2014 και έπειτα, όταν η κατάταξη κριτικής επιτροπής και τηλεψηφοφορίας άρχισαν να είναι φανερά στο διαδίκτυο, η κόντρα μεταξύ των δύο χωρών ξεκίνησε να είναι πιο εμφανής. Ιδιαίτερα στην βαθμολογία των επιτροπών, όλοι οι κριτές των δύο αυτών χωρών τοποθετούσαν την αντίπαλη χώρα στην τελευταία θέση, εξαίρεση αποτελεί ο τραγουδιστής  Erik Karapetyan o οποίος κατέταξε το 2016 το Αζερμπαϊτζάν 19ο στα 25 τραγούδια. Η τηλεψηφοφορία των δύο χωρών φαίνεται ελαφρώς περισσότερο διαλλακτική, καθώς πολλές φορές τοποθέτησαν την αντίπαλη χώρα σε θέση διαφορετική της τελευταίας. Στον παρακάτω πίνακα μπορείτε να δείτε πως κατέταξε η Αρμενία το Αζερμπαϊτζάν και το αντίστροφο, τόσο σε κοινό όσο και σε επιτροπές από το 2014 και έπειτα.

*To 2019  η Αρμενία δεν προκρίθηκε στον τελικό.

Ως INFE Greece δεν έχουμε παρά να ευχηθούμε οι συγκρούσεις μεταξύ των δύο χωρών να λήξουν και να υπάρξει ειρήνη στην περιοχή. Είναι φανερό πως όσο και να λέμε πως η πολιτική πρέπει να μείνει έξω από τον διαγωνισμό, αυτό είναι αδύνατον να συμβεί όταν υπάρχουν τέτοια γεγονότα και ο εκάστοτε καλλιτέχνης ή ο εκάστοτε ραδιοτηλεοπτικός σταθμός έχει το βάρος της εκπροσώπησης μιας ολόκληρης χώρας στον διαγωνισμό.

Πηγή Εικόνας: Shutterstock.com