“Πανευρωπαϊκή νίκη για τη Βίκη”: τα 50χρονα ενός θριάμβου

50 χρόνια κλείνουν σήμερα από μια ιστορική στιγμή: η πρώτη νίκη Έλληνα καλλιτέχνη στη Γιουροβίζιον, με τη Βίκυ Λέανδρος, η οποία μάλιστα στέφτηκε με διεθνή αναγνώριση και επιτυχία. Η δεύτερη ήρθε το 2005 με την Έλενα Παπαρίζου (τις είδαμε μαζί στον ελληνικό τελικό του 2013). Η τρίτη; Ίδωμεν… Ίσως το 2038…

Παιάνες και διθύραμβοι από τις εφημερίδες

Η νίκη της Βίκυ Λέανδρος (ανήμερα της εθνικής και θρησκευτικής εορτής της 25^η Μαρτίου) χαιρετίστηκε από τον τύπο με εθνικιστικούς παιάνες. Ήταν η «Ελληνίς καλλιτέχνις» που δόξασε την Ελλάδα! Ενδεικτικά αναφέρουμε πως ο “Ελληνικός Βορράς”, από τον οποίο δανειστήκαμε τον τίτλο του άρθρου (28/3), και συγκεκριμένα ο δημοσιογράφος Λευτέρης Κογκαλίδης έκανε ανήμερα στις 25/3 ένα εκτενές αφιέρωμα στον διαγωνισμό, με όλους τους τίτλους ελληνοποιημένους (και πολλά λάθη, φυσικά) και ιδίως στη Βίκυ Λεάνδρου [sic]: “400 εκατομμμύρια θεαταί για το φεστιβάλ της Γιουροβίζιον”. Ένα άλλο δημοσίευμα, της εφημερίδας «Μακεδονία» (28/3), γράφει: «η Βίκυ νικήτρια στο φεστιβάλ του Εδιμβούργου» και απλώς συνοψίζει τη βραδιά και τα τραγούδια της.

Οι δηλώσεις της καλλιτέχνιδος

“Είχα τραγουδήσει και πριν τέσσερα χρόνια για το Λουξεμβούργο, αλλά ήμουν νέα και ταραγμένη. Ποτέ δεν πίστεψα ότι θα μπορούσα να νικήσω. Τώρα νοιώθω μεγάλη χαρά”. Η ίδια ενημέρωσε τους δημοσιογράφους πως το Radio Luxembourg έπαιζε κάθε μισή ώρα το τραγούδι, για να του κάνει promo. Οι δημοσιογράφοι της εποχής τόνισαν ιδιαίτερα το γεγονός πως κέρδισε τους New Seekers, τεράστιο όνομα της εποχής.

Η Γιουροβίζιον του 1967

Γεννημένη το 1949 στην Κέρκυρα, αφού έζησε πρώτα με τους παππούδες της, η Βίκυ (Βασιλική Παπαθανασίου) μετακόμισε το 1958 στους γονείς της στη Γερμανία. Εκεί είχε γίνει γνωστός ο συνθέτης, τραγουδιστής και παραγωγός πατέρας της Leo Leandros ή Mario Panas (Λέανδρος Παπαθανασίου). Πρώτο της single το 1965 το Messer, Gabel, Schere, Licht. Το 1966 πήρε το γερμανικό μουσικό βραβείο πρωτοεμφανιζόμενης καλλιτέχνιδος. Χάρη στις καλές σχέσεις του πατέρα της με το κανάλι RTL βρέθηκε στην Γιουροβίζιον του 1967. Τότε έκλαψε, όπως δεν είχε ξανακλάψει ποτέ, διότι-παρά το άγχος της-περίμενε ότι θα κέρδιζε. Το εμβληματικό instrumental του L’amour est bleu (André Popp / Pierre Cour), “Η αγάπη είναι μελαγχολική” (ο τίτλος βασίζεται στην τάση κάποιων ξένων γλωσσών να περιγράφουν τα συναισθήματα με χρώματα), από τον Paul Mauriat, έμεινε 5 εβδομάδες στο #1 της Αμερικής και πήγε στο #2 του Καναδά, #6 της Νορβηγίας, #15 της Ολλανδίας, το #12 της Αγγλίας και αλλού, επιβάλλοντας την υπέροχη μελωδία κυριολεκτικά παντού. Η ίδια το διασκεύασε στα Αγγλικά (Love is Blue), Γερμανικά (Blau wie das Meer), Ιταλικά (L’amore è blu) και Ολλανδικά (Liefde is zacht). Αλλες τέσσερις version έτερων καλλιτεχνών μπήκαν στο τοπ 100 του Billboard και στα charts αρκετών χωρών. Υπάρχουν έως σήμερα εκατοντάδες διασκευές, σε διάφορες γλώσσες, από ονόματα όπως οι: Bing Crosby, Sacha Distel, Sylvie Vartan. Από γιούροσταρ, το έχουν διασκευάσει οι: Michèle Torr, Rachel, Raquel Rastenni, Séverine, Raphael. Είναι από τα ελάχιστα τραγούδια του διαγωνισμού (όπως π. χ. το Volare ή το Congratulations), τα οποία έγιναν παγκόσμιες επιτυχίες, χωρίς να έχουν πάρει το βραβείο. Ο πατέρας της, με το ψευδώνυμο Mario Panas, είχε υποβάλει με τη φωνή της στην κλειστή επιλογή του Μεγάλου Δουκάτου το τραγούδι Le soleil a quitté ma maison.

Η Γιουροβίζιον του 1972

Το Après toi (Mario Panas, Klaus Munro / Yves Dessca, Klaus Munro), που προτιμήθηκε στη διαδικασία της κλειστής επιλογής, γνώρισε σαφώς λιγότερες διασκευές από την προηγούμενη συμμετοχή της. Από γιούροσταρ το διασκεύασαν οι: η Ulla-Pia, Lola Novaković, Paloma San Basilio, καθώς και οι γιουροϋποψήφιες Ann-Louise Hanson, Carola (Carola Christina Standertskjöld-Liemola), Gro Anita Schønn. Η ίδια η Βίκυ το ηχογράφησε στα Αγγλικά (Come what may), Γερμανικά (Dann kammst du), Ισπανικά (Y después), Ιταλικά (Dopo te), Ελληνικά (Μόνο Εσύ) και Ιαπωνικά (Omoide ni ikiru), Μάλιστα, στη χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου έγινε χρυσό). Το τραγούδι σάρωσε στα charts πολλών χωρών, από την Ευρώπη μέχρι τη Μαλαισία, την Αυστραλία, τον Καναδά και τη Νότια Αφρική. Μερικές μόνο από τις γλώσσες, στις οποίες διασκευάστηκε, είναι τα Bουλγαρικά, τα Τσεχικά, τα Φινλανδικά, τα Σερβοκροατικά, τα Σουηδικά και τα Βιετναμέζικα. Το 1972 έγινε η καλλιτέχνιδα με τις μεγαλύτερες πωλήσεις παγκοσμίως για εκείνη τη χρονιά. Έχει ακουστεί ότι το τραγούδι προοριζόταν αρχικά για τη γερμανική επιλογή και πως, όταν απέτυχε να περάσει, άλλαξαν τους στίχους στα Γαλλικά, για να το υποβάλουν στο Λουξεμβούργο. Σύμφωνα με πληροφορίες, τής είχαν δοθεί έξι τραγούδια, 5 από Γάλλους συνθέτες και το εν λόγω. Η νίκη εκτόξευσε την καριέρα της, φτάνοντας να έχει πουλήσει περισσότερα από 150 εκατομμύρια δίσκους σε όλη την οικουμένη.

Η αποτυχημένη προσπάθεια του 2006

Η γερμανική τηλεόραση δεν είχε ποτέ το σθένος να της προτείνει να εκπροσωπήσει τη Γερμανία, παρόλο που υπήρχε αυτό ως σκέψη. Τελικά, και ενώ υπήρχαν κάποιες φήμες ότι μπορεί να εκπροσωπησει την Ελλάδα (η Άννα η Βίσση είχε, ωστόσο, αντίθετη άποψη), δέχτηκε να συμμετάσχει στον γερμανικό εθνικό τελικό, μαζί με τον Thomas Anders (των Modern Talking) και το κάντρι συγκρότημα Texas Lightning. Μυστηριωδώς, υπήρχαν αλλεπάλληλα τεχνικά προβλήματα τόσο στην ίδια, η οποία δεν άκουγε καλά, με αποτέλεσμα να τραγουδήσει εκτός τόνου και να έρθει 3η, όσο και στον Thomas Anders, ο οποίος σταμάτησε 2-3 φορές και είπε πως δεν είχε πρόβλημα να το πει ακόμα κι a capella, αν χρειαζόταν… Σαμποτάζ; Δεν αποκλείεται.

Η Ελλάδα ήταν ακόμα απούσα

Η τηλεόραση ξεκίνησε επίσημα στη χώρα μας στις 23 Φεβρουαρίου του 1966, όμως η διεθνής κατακραυγή και απομόνωση δεν έδωσε περιθώρια στο δικτάτορα Παπαδόπουλο για εκπροσώπηση της Ελλάδας ή δεν ενδιαφέρθηκε ο ίδιος, άλλες δικτατορίες (του Φράνκο στην Ισπανία και του Σαλασάρ στην Πορτογαλία) ή αυστηρά καθεστώτα (του Τίτο στην Γιουγκοσλαβία) είχαν γίνει δεκτά στους κόλπους του διαγωνισμού «μετά βαϊων και κλάδων». Ωστόσο, ο διαγωνισμός μεταδιδόταν από το 1968 από το ραδιόφωνο και από το 1970 από την τηλεόραση, ως μουσικό σώου, σε σχολιασμό Μακώς Γεωργιάδου, μέσω ειδικού κυκλώματος που έδωσε ο Ο.Τ.Ε. στο Ε.Ι.Ρ.Τ. Ειρήσθω εν παρόδω πως το σήμα του Ε.Ι.Ρ.Τ. δεν έφτανε στη Θεσσαλονίκη (υπήρχαν μόνο η Υ.ΕΝ.Ε.Δ. και ένας τοπικός σταθμός), ωστόσο οι κάτοικοι της Βορείου Ελλάδος παρακολουθούσαν τον διαγωνισμό μέσω της ιταλικής ή της γιουγκοσλαβικής τηλεόρασης. Το έδαφος για την παρθενική συμμετοχή της Ελλάδας το 1974 (επί δικτατορίας Ιωαννίδη, πλέον) προετοίμασαν οι έξι Ολυμπιάδες Τραγουδιού, μεταξύ 1968 και 1973, οι ελληνικές “Κοσμοβίζιον”, αν θέλετε. Με αφορμή τη νίκη της Βίκυς, ο Λευτέρης Κογκαλίδης αναρωτιόταν γιατί η Ε.Ρ.Τ. δεν παίρνει μέρος, αφού μάλιστα υπήρχε το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Φυσικά δεν έλαβε καμία απάντηση…