Τα παραδοσιακά μουσικά όργανα της Eurovision | Mέρος 3ο
Ολοκληρώνοντας το αφιέρωμά μας, πάμε να γνωρίσουμε μερικά ακόμη παραδοσιακά μουσικά όργανα που βρέθηκαν στη σκηνή του διαγωνισμού και μας κίνησαν το ενδιαφέρον.
Πνευστά, έγχορδα και κρουστά μουσικά όργανα στη Eurovision
Μπορεί ο αυλός του πάνα να μην κατόρθωσε να ακουστεί στη σκηνή του διαγωνισμού το 1980, ωστόσο αυτό συνέβη μια χρονιά αργότερα από την Ελβετία. Το πνευστό όργανο συνόδευσε το “Io Senza te“, με το οποίο η χώρα κατέληξε στην πρώτη πεντάδα.
Το 2003, η χώρα του Βελγίου επέλεξε να διαγωνιστεί με μια “φανταστική” γλώσσα που ακούστηκε για πρώτη φορά στη σκηνή της eurovision. Το “Sanomi” εμφανίστηκε επί σκηνής με ένα φλάουτο, ένα ακορντεόν και μια γκάϊντα της Γαλικίας, ένα παραδοσιακό μουσικό όργανο της περιοχής και της βόρειας Πορτογαλίας.
Μια άρπα και ένα timbau συνόδευσαν τη συμμετοχή της Μάλτας το 1997. Η άρπα -που έχει ιστορία τουλάχιστον 5.000 ετών- και το timbau (μεμβρανόφωνο μουσικό όργανο) Βραζιλιάνικης καταγωγής εξασφάλισαν μια 9η θέση για τη χώρα της Μεσογείου.
Δύο χρόνια αργότερα και η συμμετοχή της Εσθονίας μετέφερε επί σκηνής μια άρπα. Το “Diamond of Night” από τους Evelin Samuel & Camille κατέληξε στην 6η θέση του βαθμολογικού πίνακα. Κατά το μεσαίωνα, η άρπα ήταν κατεξοχήν το αγαπημένο μουσικό όργανο των Βασιλέων και των ευγενών και αποτελείται από 46 χορδές.
Μια από τις δημοφιλέστερες συμμετοχές της Ισπανίας ήταν αυτή του 1990. Στο φλαμένκο τραγούδι “Bandido” των Azucar Moreno ακούμε καστανιέτες και ένα είδος μεμβρανόφωνου μουσικού οργάνου τύπου timbau Βραζιλιάνικης καταγωγής. Οι καστανιέτες ανήκουν στα κρουστά μουσικά ιδιόφωνα όργανα, με χαρακτηριστικό ήχο κροτάλων. Το άκουσμά τους είναι χαρακτηριστικό στην πασίγνωστη διεθνώς μουσική υπόκρουση της ”ισπανικής υποχώρησης”.
Το 1977, η Ισπανία συμμετείχε με τον Micky και το “Ensename a cantar“. Στο τραγούδι ακούμε τον ήχο του banjo, ενός εγχόρδου μουσικού οργάνου που είδαμε και σε προηγούμενο άρθρο. Ιστορικά, το μπάντζο ήταν το επίκεντρο της μαύρης αμερικάνικης παραδοσιακής μουσικής και της αγροτικής λαϊκής κουλτούρας.
Τη χρονιά της ακύρωσης του διαγωνισμού λόγω του κορονοϊού, η χώρα του Αζερμπαϊτζάν επέλεξε τη Samira Efendi και το “Cleopatra“. Η ενορχήστρωση του κομματιού περιλάμβανε τους ήχους τριών παραδοσιακών οργάνων της χώρας, του oud, του balaban και του tar. Το ούτι είναι ένα μεσανατολικό λαούτο σε σχήμα αχλαδιού. Το όργανο διαδόθηκε στην Ευρώπη κατά τον 8ο με 9ο αιώνα από μουσικούς του ισλαμικού κόσμου. To balaban -από την άλλη- είναι ένα πνευστό όργανο με κυλινδρική οπή. Είναι πανομοιότυπο με το mey (αερόφωνο τουρκικό όργανο) και το duduk (πνευστό όργανο της Αρμενίας) παρά τις ιστορικές/ γεωγραφικές διαφορές.
Balaban ακούσαμε και στην ενορχήστρωση του “When The Music Dies” από την Αζέρα Sabina Babayeva. Η συμμετοχή τερμάτισε στην 4η θέση του μεγάλου τελικού μέσα στην έδρα της.
Την επόμενη χρονιά, μια δεύτερη ευκαιρία εκπροσώπησης δόθηκε στην Efendi. Aνέβηκε στη σκηνή του Ρότερνταμ ερμηνεύοντας το “Mata Hari“, ένα ποπ τραγούδι επηρεασμένο από παραδοσιακά μουσικά στοιχεία του Αζερμπαϊτζάν. Σε αυτό ακούμε τους ήχους του zurna (πνευστό όργανο που προήλθε από την Κεντρική Ασία και την αρχαία Μικρά Ασία) και του nagara (κρουστό μουσικό όργανο που προήλθε από τους Άραβες και τους Πέρσες και χαρακτηριζόταν ως τύμπανο πολέμου).
Τόσο η Κύπρος το 2011, όσο και η Μολδαβία το 2023 χρησιμοποίησαν φλάουτο στη σύνθεση των τραγουδιών τους. Ένα φλάουτο ονομάζεται κάθε πνευστό όργανο που παρουσιάζεται σε πολλές παραλλαγές και πολλούς πολιτισμούς. Υπάρχουν ενδείξεις πως φλάουτα χρησιμοποιούνταν από την εποχή των Νεάντερταλ, πριν από περίπου 50.000 χρόνια.
Ένα φλάουτο (πνευστό όργανο) είχε χρησιμοποιηθεί και στην τουρκική συμμετοχή του 1997 (που είδαμε σε προηγούμενο άρθρο). Στο “Dinle” ακούμε το ney που κατέχει εξέχουσα θέση στην τουρκική λαϊκή μουσική. Το ney χρονολογείται από την αρχαία Αίγυπτο και παίζεται συνεχώς για 4.500- 5.000 χρόνια.
Ένα ασυνήθιστο όργανο -ως μουσικό- είδαμε το 2017 μέσα από τη συμμετοχή της Ουγγαρίας. Στο “Origo“, o Joci Papai έφερε επί σκηνής ένα οικιακό σκεύος (milk jug= κανάτα γάλακτος) ως κρουστό. Η κανάτα γάλακτος χρησιμοποιούνταν παλιότερα από τος αθίγγανους ως μουσικό όργανο. Πολλά χρόνια νωρίτερα, την Ουγγαρία εκπροσώπησαν οι NOX, μια μουσική μπάντα που ενώνει τα παραδοσιακά στοιχεία της χώρας με τα μοντέρνα ακούσματα. Με το “Forogj, világ!” κατέκτησε τη 12η θέση υπό τη συνοδεία μιας jaw’s harp (άρπα στόματος), ενός λαμελόφωνου οργάνου που είναι γνωστό και ως άρπα του σαγονιού. Πιθανολογείται ότι προέρχεται από τη Σιβηρία και είναι τουρκικής προέλευσης.
Η γκάϊντα είναι ένα μουσικό όργανο που ακούστηκε αρκετά στο διαγωνισμό της eurovision. Δύο από αυτές τις φορές ήταν το 2005 στη συμμετοχή της Κροατίας και το 2013 στη συμμετοχή της Βουλγαρίας. Πιο συγκεκριμένα, το 2013 γνωρίσαμε τη kaba gaida, που είναι η γκάϊντα των κεντρικών βουνών της Ροδόπης και είναι ένα χαρακτηριστικό της βουλγαρικής λαϊκής μουσικής. Η kaba gaida συναντάται ακόμη και στη έθνο- τζαζ σκηνή.
Tη 15η θέση κατέκτησε η Φινλανδία το 1998. Στο Μπέρμιγχαμ του Ηνωμένου Βασιλείου είχε βρεθεί η Edea, ερμηνεύοντας το “Aava“. Επί σκηνής την τραγουδίστρια συνόδευσε ένα cimbalom. Ένα χορδόφωνο που σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε το 1874 στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας. Σήμερα το όργανο παίζεται κυρίως στη Μοραβία, τη Σλοβακία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία, τη Λευκορωσία και την Ουκρανία.
Oι Ιρλανδοί επέλεξαν το παραδοσιακό συγκρότημα Dervish για να τους εκπροσωπήσουν στη eurovision του Ελσίνκι το 2007. Μεταξύ των παραδοσιακών οργάνων που εμφανίστηκαν στη σκηνή είναι και η μαντόλα. Η μαντόλα είναι πρόγονος του μαντολίνου. Το έγχορδο αυτό μουσικό όργανο χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στην ιταλική λαϊκή μουσική.
Tην 23η θέση εξασφάλισε η Μάλτα το 2014. Εκπροσωπήθηκε από το pop/ folk συγκρότημα Fireflight. Ένας από τους τραγουδιστές του γκρουπ είχε μαζί του ένα νταούλι των Απαλαχίων. Το έγχορδο μουσικό όργανο εμφανίστηκε πρώτη φορά στις αρχές του 19ου αιώνα από μετανάστες Σκωτσέζους- Ιρλανδούς στα Απαλάχια Όρη. Τέλος, στην εμφάνισή τους προστέθηκε και μια φυσαρμόνικα ή άρπα στόματος όπως αλλιώς ονομάζεται.
Την ίδια χρονιά, ένας βιολιστής εκπροσώπησε τη χώρα της Ελβετίας. O Sebalter με τη μπάντα του παρουσίασαν το “Hunter of Stars” τερματίζοντας στη 13η θέση. Εκτός των άλλων, ένα banjo τους συνόδευσε επί σκηνής. Στις αρχές του 21ου αιώνα, το έγχορδο όργανο συνδέθηκε με τη λαϊκή, τη bluegrass αλλά και την κάντρι μουσική.
Στην παρθενική της συμμετοχή, η Μολδαβία εκπροσωπήθηκε από τους folk/ punk Zdob și Zdub. Τα μέλη του συγκροτήματος παίζουν μια ευρεία μουσικών οργάνων όπως tartacuta, buhay, kobza και sitar. Στη σκηνή του Κιέβου το 2005 έφεραν μαζί τους ντραμς, νταούλια, μπάσα, ηλεκτρικές κιθάρες και μια ocarina, ένα πνευστό που ανήκει σε μια πολύ παλιά οικογένεια μουσικών οργάνων που χρονολογείται πιθανότατα πριν από 12.000 χρόνια.
Φτάνοντας στο τέλος του αφιερώματός μας, πάμε να θυμηθούμε μια συμμετοχή που δεν κατόρθωσε να βρεθεί στη σκηνή της eurovision εξαιτίας της πανδημίας. Πρόκειται για την Ισραηλινή συμμετοχή “Feker Libi” από την Eden Alene. Η 24χρονη τραγουδίστρια χρησιμοποίησε στη συμμετοχή της ένα αφρικάνικο μουσικό όργανο που μας έρχεται από τη Ζιμπάμπουε. Πρόκειται για το mbira ή thumb piano ή kalimba που αποτελείται από μια ξύλινη σανίδα με ενσωματωμένα μεταλλικά δόντια.
