O Karel Gott, η “Χρυσή φωνή της Πράγας” δεν είναι πια ανάμεσά μας

Οι απαρχές μιας εντυπωσιακής καριέρας

Μολονότι εκπροσώπησε την Αυστρία το 1968, με το Tausend Fenster (χίλια παράθυρα-13ος), ο Karel Gott (Karel Gottar) ήταν Τσέχος, γεννημένος το 1939 στο Plzen (τότε Pilsen). Σπούδασε ηλεκτρολόγος, μάλιστα εξάσκησε και το επάγγελμα για ένα διάστημα. Ήθελε να σπουδάσει Ιστορία της Τέχνης, αλλά απέτυχε στις εξετάσεις για τη σχετική σχολή, UMPRUM. Τον είχαν εντυπωσιάσει τα μουσικά ρεύματα της εποχής, ειδικά η τζαζ. Έκανε πειραματισμούς παίζοντας μπάσο και κιθάρα, πριν επικεντρωθεί στο τραγούδι. Τη δεκαετία του ’50 εμφανιζόταν ερασιτεχνικά και λάμβανε μέρος σε διαγωνισμούς. Σε έναν από αυτούς, το 1958, στο Prague Slavonic House δεν εντυπωσίασε μεν τους κριτές, όμως οι τζαζ κύκλοι της πόλης ενδιαφέρθηκαν για εκείνον και του πρόσφεραν συνεργασία με το καφέ Vltava. Το 1960 άρχισε η επαγγελματική του σταδιοδρομία: σπούδασε όπερα αλλά και σύγχρονο τραγούδι στο Ωδείο της Πράγας. Τότε ταξίδεψε στο εξωτερικό με την Τζαζ ορχήστρα της Τσεχοσλοβακικής τηλεόρασης, με μαέστρο τον Karel Krautgartner. Σύντομα άφησε το ωδείο και έκανε ιδιαίτερα μαθήματα μέχρι το 1966.

Οι πρώτες ηχογραφήσεις

Το 1962 κυκλοφόρησε το πρώτο του single, Až nám bude dvakrát tolik, ένα ντουέτο με την Vlasta Průchová.  Το 1963 τού πρότειναν συνεργασία με το νεοιδρυθέν Prague semafor Theater, με το οποίο συνεργάζονταν διάφοροι καλλιτέχνες της ποπ μουσικής. Ακολούθησαν ακόμα δύο single, μια διασκευή του Moon river του Henry Mancini  και το Oči sněhem zaváté, το πιο εμπορικό της χρονιάς. Το 1965 ίδρυσε δικό του θέατρο, το Apollo. Σταρ ήδη, εμφανιζόταν σε τηλεοπτικά προγράμματα, ενώ απέκτησε και δική του ορχήστρα. Συνέθετε δικά του τραγούδια και ταξίδευε στη χώρα του και το εξωτερικό.

Οι διεθνείς επιτυχίες

Η πρώτη του διεθνής επιτυχία ήρθε το 1967, με το Weißt du, wohin, γερμανική διασκευή του τραγουδιού από την ταινία «Δόκτωρ Ζιβάγκο». Την ίδια χρονιά εμφανίστηκε στο ΜΙDEM, τη διεθνή συνάντηση των δισκογραφικών εταιρειών και μουσικών παραγωγών στις Κάννες, όπου εντυπωσίασε με το εύρος της φωνής του και το παρατεταμένο χειροκρότημα. Τότε ήρθε το “χρυσό” συμβόλαιο με την Polydor, το οποίο ανανεωνόταν τακτικά και έγινε ισόβιο το 1997. Με αυτή την εταιρεία μεταξύ 1967 και 2000 κυκλοφόρησε πάνω από 25 άλμπουμ, 4 live και 18 singles για τις γερμανόφωνες χώρες. Το 1968 έκανε την πρώτη του τουρνέ στην Γερμανία, αλλά και κέρδισε στο φεστιβάλ του Rio de Janeiro, με τη μεγάλη του επιτυχία Lady Carneval. Το ομότιτλο άλμπουμ έχει την αγγλική (σε στίχους Norman Newell-UK 63) και Peter Callander-UK 66) αλλά και την τσέχικη βερσιόν του Tausend Fenster (η μοναδική που έχει γίνει σε αυτή τη γλώσσα για Γιουροτράγουδο), Vitam vitr V udoli. Την ίδια χρονιά επί έξι μήνες εμφανιζόταν κάθε μέρα στο καζίνο του ξενοδοχείου New Frontier στο Las Vegas.

Οι επιτυχίες συνεχίζονται

Κλασικό θεωρείται το ντουέτο του με τη Σλοβάκα Darinka Fang das Licht. Έκανε μεγάλη καριέρα σε όλες τις γερμανόφωνες χώρες και πρόσφατα κυκλοφόρησε τα καλύτερά του τραγούδια, με χιτ όπως το Einmal um die ganze Welt του 1970. Ένα χρόνο πριν κυριάρχησε στο γερμανικό τοπ με το Weißt du wenn?. Ειδικεύτηκε σε είδη όπως: λαϊκή μουσική, ροκ, σουίνγκ, οπερέτα, τζαζ, κάντρι, μιούζικαλ, ποπ και άλλα. Έκανε επίσης τη διασκευή του Con te partirò του Andrea Boccelli, ενώ παλαιότερα αυτή του Delilah του Tom Jones. Τη δεκαετία του ’70 γύρισε ένα σήριαλ σε δέκα κύκλους, το Karel Gott in Slany. Το 1978 πήρε το βραβείο «Χρυσό Καπέλο της Κολωνίας», που δίδεται σε μια προσωπικότητα του πολιτισμού.

Υπέρμαχος του κομμουνισμού ή μήπως όχι;

Η Χάρτα 77 ήταν ένα κείμενο του Vaclav Havel  και άλλων αγωνιστών κατά του κομμουνιστικού καθεστώτος και της παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως είχαν καθοριστεί στη Συμφωνία του Ελσίνκι. Ο Karel Gott συντάχθηκε υπέρ της κυβέρνησης και συνεργάστηκε στην ενορχηστρωμένη αντίδραση κατά της χάρτας. Η αλήθεια είναι ότι τον εκβίασαν να το κάνει, αν ήθελε να συνεχιστεί η καριέρα του: το 1977, όταν τα Σοβιετικά στρατεύματα ήταν ακόμα παρόντα, ηχογράφησε μια διασκευή του τραγουδιού All by myself, ως Kam tenkrát šel můj bratr Jan (= που πήγε αυτή τη φορά ο αδερφός μου, Γιάν), αφιερωμένο στον Jan Palach, που το 1969 είχε αυτοπυρποληθεί, για να προβάλλει αντίσταση στην Σοβιετική κατοχή.

Βραβεύσεις και διακρίσεις

Τη δεκαετία του ’80 η διεθνής επιτυχία συνεχίστηκε με τη μαγνητοσκόπηση του μιούζικαλ In the Track of Bel Canto στην Ιταλία, το 1981, με ένα γερμανο-ιταλικό άλμπουμ και τις εμφανίσεις στην ΕΣΣΔ. Το 1983 πήρε ειδικό βραβείο στο Μόναχο, για τη διαμόρφωση του γερμανικού εθνικού τραγουδιού. Το 1985 ανακηρύχθηκε «Εθνικός Καλλιτέχνης» και την επόμενη χρονιά πήρε τη «Χρυσή Βελόνα» της Polydor, την οποία μέχρι τότε είχαν πάρει μόνο ο Leonard Bernstein και ο Herbert von Karajan. Το 1992 του έδωσαν αδαμάντινο δίσκο για τις πωλήσεις του (13 εκατομμύρια) που αντιστοιχούσαν στο 86% του πληθυσμού της Τσεχοσλοβακίας. Κάπου εκεί αποφάσισε να ολοκληρώσει την καριέρα του, στην κορύφωσή της. Έκανε μια αποχαιρετιστήρια περιοδεία, όμως η ανταπόκριση του κόσμου ήταν τόσο μεγάλη που το ξανασκέφτηκε.

Η ενασχόληση με τη ζωγραφική

Δεδομένου ότι ήταν και ζωγράφος, αποφάσισε κάποια στιγμή να ασχοληθεί περισσότερο με τη δεύτερη μεγάλη του αγάπη, έτσι το 1992 πραγματοποίησε την πρώτη του έκθεση σε μια γκαλερί της Πράγας, για να ακουθήσουν κι άλλες, στο Βερολίνο, τη Μόσχα, το Μόναχο, την Κολωνία, τη Βιέννη και την Μπατισλάβα. Το 1993 ίδρυσε το δικό του γραφείο, GOJA: έγινε ατζέντης του εαυτού του και άλλων καλλιτεχνών.

Η παρουσία στα charts

Δώδεκα από τα άλμπουμ του έχουν μπει στα τοπ Γερμανίας, Τσεχίας και Αυστρίας. Τα single του ήταν επίσης επιτυχημένα (ο αριθμός αναφέρεται στο γερμανικό Τοπ, εκτός αν αναγράφεται κάτι άλλο· αν είναι δύο, ο δεύτερος αναφέρεται στο αυστριακό τοπ): “Lady Carneval” (1968-#10), “Weißt du wohin (Doktor Schiwago)” (1969-#9), “Einmal um die ganze Welt” (1970-# 10 και #17), “Biene Maja” (1975-# 18 Αυστρίας· είναι η «Μάγια η Μέλισσα»!), “Das Mädchen aus Athen” (1975-#27), “Babička” (1979-#20), “Eine Liebe ist viele Tränen wert” (1979-#38), “Wenn ich Dich nicht hätte” (1979-#20), “Fang das Licht” (1986-#15 και #7), “Nie mehr Bolero” (1990-#33), “Zeit zu gen’n (Con Te Partiro)” (1997-#86), “Für immer jung” με τον ράπερ Bushido (2008-#5, #15 και #70 στην Ελβετία), “Fang das Licht” με τον DJ Ötzi (2009-#57 και #31).

Μερικά ακόμα trivia

Τον αποκαλούσαν «Η χρυσή φωνή της Τσεχίας» και “Σινάτρα της Ανατολής”. Θεωρείται ο πιο σημαντικός τραγουδιστής της Τσεχοσλοβακίας. Έχει πουλήσει πάνω από 50 εκατομμύρια δίσκους (23 μόνο στις γερμανόφωνες χώρες και 15 στην πρώην Τσεχοσλοβακία). Πριν λίγα χρόνια ευχαρίστησε την Αυστρία δημόσια για όσα του πρόσφερε. Είναι δημοφιλέστατος και στις χώρες της πρώην ΕΣΣΔ. Η πρώτος του ρωσικός δίσκος (από την εταιρεία Melodiya) το 1977 είχε πουλήσει τότε 4, 5 εκατομμύρια αντίτυπα. Έχει κάνει ακόμα περιοδείες στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Κίνα, την Κούβα και την Ιαπωνία. Έχει δύο ενήλικες κόρες, την Dominika και την Lucie από δύο διαφορετικές ερωμένες του και δύο ακόμα,, την Charlotte Ella και την Nelly Sofie, από την Ivana Macháčková, την οποία παντρεύτηκε στο Λας Βέγκας το 2008. Στην ετήσια ψηφοφορία Zlatý slavík (= Χρυσό αηδόνι) κέρδισε συνολικά 41 φορές. η αυτοβιογραφία του φέρει τον τίτλο “Ανάμεσα σε δύο κόσμους” (Zwischen zwei Welten). Έχοντας ιαθεί από καρκίνο στους λεμφαδένες το 2016, φέτος διαγνώστηκε με λευχαιμία. Τελικά, πέθανε στον ύπνο του. Η κηδεία έγινε δημοσία δαπάνη, ένας φόρος τιμής στον μεγαλύτερο καλλιτέχνη που έβγαλε ποτέ η χώρα του.

Η άνοιξη της Πράγας: η Τσεχοσλοβακία επιθυμεί στροφή προς τη Δύση

Η επιλογή του το 1968 για τη Γιουροβίζιον, με απευθείας ανάθεση, ήταν καθαρά πολιτική, διότι η Γερμανία και η Αυστρία ήθελαν να δείξουν την αγάπη τους στην Τσεχοσλοβακία, μιας και η «Άνοιξη της Πράγας», με την οποία επιθυμούσε να αποσχιστεί από την επιρροή της ΕΣΣΔ, βρισκόταν ήδη από τις αρχές Ιανουαρίου σε εξέλιξη και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο της ίδιας χρονιάς (η Γιουροβίζιον έγινε στις 6 Απριλίου). Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά που η Γερμανία ψήφισε την Αυστρία (μήπως επειδή ο εκπρόσωπός της δεν ήταν Αυστριακός;). Τη μουσική στο τραγούδι (που δεν μπήκε καθόλου στα charts, μολονότι το άλμπουμ που το περιείχε “σάρωσε”) έγραψε ο Udo Jürgens (AUS 64, 65, 66). Φυσικά ο Karel Gott ήταν ο πρώτος Τσέχος που εμφανίστηκε στον διαγωνισμό και ένας από τους πρώτους που κατάγονταν από χώρα του πρώην ανατολικού μπλοκ, δεκαετίες πριν κάνουν την επίσημη εμφάνισή τους το 1993.

Dimitrios Mantzilas

See author's posts