Κύπρος 1991. Η Έλενα Πατρόκλου εκπέμπει S.O.S. με οικολογικές ανησυχίες
Η καλλιτέχνιδα και ο εθνικός τελικός
Από παιδί η Έλενα Πατρόκλου σπούδασε κιθάρα και πιάνο, ενώ ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη Βιέννη το 1989. Έκανε φωνητικά το 1983, το 1987 και το 1989. Η Έλενα Πατρόκλου, μετά από τη στροφή της στο λαϊκό τραγούδι (π. χ. το σουξέ «Με λεηλατείς» με μαλλί ράστα), έγινε μέλος των Ζιγκ-Ζαγκ και εν συνεχεία καθηγήτρια φωνητικής σε γνωστά τηλεοπτικά σώου και όχι μόνο.
Ο εθνικός τελικός
Πραγματοποιήθηκε ανοιχτή επιλογή με οκτώ τραγούδια στο Συνεδριακό Κέντρο, στις 2 Μαρτίου, με 24μελή επιτροπή και παρουσιάστρια την Εύη Παπαμιχαήλ. Highlight η συμμετοχή του Κώστα Βιολάρη, ο οποίος έκανε καριέρα στην κυπριακή παροικία του Λονδίνου, με τραγούδι για πρώτη και τελευταία φορά στην κυπριακή διάλεκτο και χαρακτηριστικούς σατιρικούς στίχους. Ιστορία έχει γράψει το: «Μια Κυπριοπούλα με δυο μάτια λέιζερ». H Έλενα Πατρόκλου κέρδισε τότε την Ευρυδίκη, η οποία ξέσπασε σε λυγμούς, αλλά και την Άντρη Κυριαζή, που εμφανιζόταν τότε ως νέο μεγάλο αστέρι, πριν την κερδίσει το θέατρο και η τηλεόραση. Στους υποψηφίους συναντάμε τον Πανίκο Χαραλάμπους (αρχικό ερμηνευτή του “Τώρα Ζω”-CYP 86) και τον Γιάννη Δημητρίου, του οποίου η συμμετοχή “Θυμάμαι” (CYP 88) ακυρώθηκε. Αλησμόνητο έμεινε το κλείσιμο της Έλενας Πατρόκλου, όπου άφησε ένα πράσινο μποά να πέσει, κάτι που δεν επανέλαβε στη Γιουροβίζιον, όπου όμως προκάλεσε αίσθηση το οικολογικό μήνυμα του – άκρως φεστιβαλικού – άσματος. Το τραγούδι πολέμησε ο Πέτρος Γιαννάκη (συνθέτης CYP 86, 06), δημιουργός του υποψήφιου τραγουδιού «Ελευθερία», ο οποίος μάλιστα έφτασε μέχρι την EBU (με ποια επιχειρήματα, άραγε;) χωρίς αποτέλεσμα.
Η σκηνική παρουσία
Στη σκηνή είχε στο μπάσο τον συνθέτη και τότε αρραβωνιαστικό της, τον αυστηρού ύφους, Κύπρο Χαραλάμπους, με πρώτο βραβείο σύνθεσης στον πρώτο Διαγωνισμό της Λαϊκής Τράπεζας το 1990, όπου η Έλενα απέσπασε το βραβείο ερμηνείας. Στα φωνητικά της ο Αλέξανδρος «Άλεξ» Παναγή (CYP 95, 00, φωνητικά CYP 89, 05, 09, BLR 12), η Νάσια Τραχωνίτου (φωνητικά CYP 89, 95), η Δαλιδά Μιτζή και η Ελένη Σάββα, στα γκρι και τα καφέ. Στον εθνικό τελικό δεν μετείχαν η Νάσια Τραχωνίτου και η Ελένη Σάββα, αλλά μια Μαργαρίτα, αγνώστων λοιπών στοιχείων. Η εμφάνισή της, με λευκό φόρεμα, σάλι και χρυσά κοσμήματα, είναι η επιτομή της κλασικής ελληνικής ομορφιάς. Η αγγλική βερσιόν έχει ακριβώς τον ίδιο τίτλο. Το τραγούδι, οικολογικού περιεχομένου, μιλά για την καταστροφή του περιβάλλοντος, με τον πλανήτη Γη να καλεί σε βοήθεια. Στην ψηφοφορία είχε φτάσει μέχρι και 2ο, αλλά μετά σιγά-σιγά υποχώρησε.
Το βίντεο-κλιπ
Το φιλμάκι είναι εκ διαμέτρου αντίθετο με ό, τι έχουμε συνηθίσει: ντυμένοι με γήινα χρώματα, οι καλλιτέχνες εμφανίζονται σε φαράγγια, ερημικές παραλίες, άνυδρους λόφους, ναυάγια, με τον άνεμο να τους φυσά… Εντάξει, έχει και λίγα αρχαία, όμως οι τουριστικές εικόνες απουσιάζουν παντελώς.
Η παραλίγο συμμετοχή το 2005-Η επιστροφή το 2015 ως κριτής
Η καλλιτέχνιδα επρόκειτο να εκπροσωπήσει την Κύπρο στο πλευρό του Κωνσταντίνου Χριστοφόρου το 2005, εμφανίζεται και στο βιντεοκλίπ, όμως αντικαταστάθηκε από την Ελίνα Κωνσταντοπούλου (GRE 95), διότι δεν την άφησε η δισκογραφική της (οι «κακές γλώσσες» λένε ο Δημήτρης Ζμπέκος των Ζιγκ-Ζαγκ, λόγω των υποχρεώσεών της στο συγκρότημα) να πάρει μέρος. Το 2015 την είδαμε στην κριτική επιτροπή του “Eurovision Song Project”, δηλαδή της διαδικασίας επιλογής για την κυπριακή συμμετοχή, μαζί με τον Άλεξ Παναγή (CYP 95, 00), τη Δέσποινα Ολυμπίου (CYP 13) και τον Τάσο Τρύφωνος (δημοσιογράφος και γιουροβιζιονολόγος).
Ο “εισαγόμενος” διευθυντής ορχήστρας
Μαέστρος ο Αλέξανδρος Κύρος («Alex») Ζωγράφου, ο οποίος έκανε εξαιρετική ενορχήστρωση. Το όνομά του ελληνοποιήθηκε για τον διαγωνισμό: στην πραγματικότητα είναι Βούλγαρος και λέγεται Alexander Kirov Zografov. Έκανε καριέρα σε Βουλγαρία, Καναδά και Κύπρο (και συγκεκριμένα στο Diastasis Cultural Association).
Δηλώσεις της καλλιτέχνιδος
Από την εκπομπή του Λουκά Χάματσου “Eurovision Flashback”: Στα γυρίσματα του βίντεο-κλιπ στο φαράγγι των φιδιών, τους επιτέθηκε ένα φίδι, χωρίς να τραυματιστεί κανείς. Θυμάται ακόμα το ρίγος που αισθάνθηκε όταν ανέβηκε στη σκηνή. Δεν είχε άγχος παρά μόνο στα πέντε πρώτα δευτερόλεπτα, διότι είχε φιλαράκια στην ομάδα της, κυρίως τον Άλεξ Παναγή που τον έφερε με το «έτσι θέλω» από τις ΗΠΑ όπου σπούδαζε. Είχε στεναχωρηθεί πολύ για την «Άνοιξη» και τη ζημιά που έπαθε με το σαξόφωνο. Αν και θαυμάζει την Carola, την οποία είχε δει από κοντά στη Γιουροβίζιον του 1983, προτιμούσε την Amina. Επίσης θαύμαζε την Dulce Pontes και τον Sergio Dalma, ενώ θεωρεί υπερεκτιμημένο το Ισραήλ, η δε Αγγλία είχε τονικά προβλήματα. Η Bebi Dol προσπαθούσε να κάνει ντόρο (“έκανε τρελά”) και να την ακολουθούν οι κάμερες και αυτό της γύρισε μπούμερανγκ. Ευτυχώς η ορχήστρα απέδωσε το «SOS» τέλεια. Πήρε τρία δωδεκάρια (Μάλτα, Ελλάδα, Γαλλία). Οι Γάλλοι, από ό, τι έμαθε, συγκινήθηκαν από τη σκηνή με τη χελώνα που υπάρχει στο βίντεο-κλιπ, μολονότι παραδοσιακά δεν ψηφίζουν την Κύπρο. Θυμάται με νοσταλγία τη Ρώμη, αν και δεν την γύρισε σχεδόν καθόλου (προτίμησε να δώσει έμφαση στις πρόβες).
Τα τραγούδια του εθνικού τελικού
| 1 | Mila mou, mila mou
(Μίλα μου, μίλα μου) |
Talk to me, talk to me | Yiannis Demetriou
(Γιάννης Δημητρίου) |
103 | 6ο |
| Γιώργος Αναστασίου/Γιώργος Καραβοκύρης [Ανδρέας Γιωργαλλής] | |||||
| 2 | E, ke ti egine
(Ε, και τι έγινε?) |
And, what happened
Σάββας Σάββα/Τώνια Κυριάκου [Σάββας Σάββα] |
Antonis Saralis
(Αντώνης Σαράλης) |
124 | 4ο |
| 3 | Mitera gi
(Μητέρα γη) |
Mother earth | Andri Kyriazi
(Αντρη Κυριαζή) |
116 | 5ο |
| Γιαννάκης Βαρνάβας/Γιαννάκης Βαρνάβας [Δώρος Γεωργιάδης] | |||||
| 4 | O epomenos eonas
(Ο επόμενος αιώνας) |
The next century | Evridiki
(Ευρυδίκη) |
153 | 2ο |
| Γιώργος Θεοφάνους/Λεωνίδας Μαλένης [Γιώργος Θεοφάνους] | |||||
| 5 | S.O.S | S.O.S | Elena Patroclou
(Έλενα Πατρόκλου) |
196 | 1ο |
| Κύπρος Χαραλάμπους/ Ανδρέας Χρίστου [Κύπρος Χαραλάμπους] | |||||
| 6 | Psachno gia elpida
(Ψάχνω για ελπίδα) |
I’m searching for hope | Yianna Panayidou & Savvas Savva
(Γιάννα Παναγίδου και Σάββας Σάββα) |
62 | 7ο |
| Σάββας Σάββα/Μαρία Κούρρου | |||||
| 7 | En i mana mou pou ftei
(Εν η μάνα μου που φταίει) |
It’s not my mother’s fault | Kostas Violaris
(Κώστας Βιολάρης) |
32 | 8ο |
| Κώστας Βιολάρης/Κώστας Βιολάρης [Κώστας Βιολάρης] | |||||
| 8 | Eleftheria
(Ελευθερία) |
Freedom | Panikos Charalambous
(Πανίκος Χαραλάμπους) |
150 | 3ο |
| Πέτρος Γιαννάκη/Πέτρος Γιαννάκη |
Οι στίχοι
Εδώ, στον τρίτο πλανήτη
Ποτέ δεν σβήσαν οι φωτιές
Πώς μοιάζει με τρελό κομήτη
Γεμάτο με πυρηνικές
Τον ήλιο κάναμε εχθρό μας
Παντού πληγώσαμε τη γη
Μολύναμε τον ουρανό μας
Και ρίχνει όξινη βροχή
Εδώ πλανήτης γη, εδώ πλανήτης γη
S.O.S. S.O.S. S.O.S.
Εδώ πλανήτης γη, εδώ πλανήτης γη
S.O.S. S.O.S. S.O.S.
Τριγύρω τα πουλιά πεθαίνουν
Τα ψάρια βγαίνουν στη στεριά
Παντού οι άνθρωποι σωπαίνουν
Δεν ξέρουν τι να κάνουν πια.
Εδώ πλανήτης γη, εδώ πλανήτης γη
S.O.S. S.O.S. S.O.S.
Εδώ πλανήτης γη, εδώ πλανήτης γη
S.O.S. S.O.S. S.O.S.
Εδώ πλανήτης γη, εδώ πλανήτης γη
S.O.S. S.O.S. S.O.S.
S.O.S.
Επίσης, να σας πω κουτσομπολιά της εποχής…
Ο κόσμος το ‘χε τούμπανο ότι το S.O.S θα κέρδιζε εκείνη τη βραδιά πριν καν ακουστούν τα υπόλοιπα τραγούδια. Οι άλλοι καλλιτέχνες που συμμετείχαν είχαν ενημερωθεί από τους διαδρόμους και τα πηγαδάκια του ΡΙΚ ότι οι ιθύνοντες “έσπρωχναν” μετά μανίας το εν λόγω τραγούδι. Μάλιστα μερικοί πιο κυνικοί τους έλεγαν “γιατί μπαίνετε στον κόπο να διαγωνιστείτε αφού ξέρουμε όλοι από τώρα ότι το S.O.S θα πάει;” Η ψηφοφορία που καταπόντιζε τα καλά και “επικίνδυνα” τραγούδια με 1 και 2 βαθμούς ενώ πριμοδοτούσε ξεπίτηδες το τραγικό “εν η μάνα μου που φταίει” με 8αρια και 10αρια, για να αυξήσει τη διαφορά ανάμεσα στο S.O.S και τα υπόλοιπα, αποδεικνύει του λόγου το αληθές. Τέλος, ο ίδιος ο Θεοφάνους, ένα χρόνο μετά, όταν κέρδισε με το “Ταιριάζουμε” δεν το άφησε ασχολίαστο και έριξε τη μπηχτή του αφού με το που κέρδισε και βγήκε στη σκηνή δήλωσε: “ευχαριστώ για την νίκη αν και ήρθε με ένα χρόνο καθυστέρηση”.
Δεν ήταν καθόλου κακό τραγούδι το S.O.S, αντιθέτως είναι και ένα από τα αγαπημένα μου και μέσα στο τοπ10 των κυπριακών συμμετοχών. Αλλά τότε το ήξεραν και οι πέτρες ότι κέρδισε από σπόντα.
Σε ευχαριστώ πάρα πολύ για τα ωραία παρασκήνια, τα οποία εμείς εδώ στην Ελλάδα δεν είναι εύκολο να γνωρίζουμε. Κάτι αντίστοιχο δεν έγινε και το 1994, όπου προκρίθηκαν επτά μέτρια τραγούδια στον εθνικό τελικό, για να ξεχωρίσει η Ευρυδίκη; Γενικότερα υπάρχουν διάφορες “σκιές” όσον αφορά στις κυπριακές (και τις ελληνικές, φυσικά) επιλογές. Γνωρίζω αρκετά πράγματα από φίλους Κύπριους. Όσα λέγονται, μπορώ να τα δημοσιεύσω. Υπάρχουν όμως κι αυτά που δεν λέγονται. Εκεί αφήνω μια αιχμή, αλλά δεν προχωρώ παρακάτω. Τα σχόλιά σου είναι κάτι παραπάνω από ευπρόσδεκτα!
Έτσι ακριβώς έγινε και το 1994 αλλά και γενικότερα. Το ΡΙΚ ανέκαθεν είχε “αγαπημένες” τραγουδίστριες “δικές του” που τις έστελνε στη Γιουροβίζιον με τη σειρά. Και η Ευρυδίκη και η Έλενα Πατρόκλου ήταν δυο από αυτές. Ακόμα και ο Άλεξ Παναγή ήταν μέσα σ’ αυτούς που περίμεναν τη σειρά τους στη δεκαετία του ’90 ως ένας εκ των “αγαπημένων” του ΡΙΚ. Σαν να γινόταν μία μυστική συμφωνία, τύπου “ελάτε να συμμετάσχετε και σιγά-σιγά θα πάτε όλοι”. Αυτό δεν ενοχλούσε κανέναν βέβαια μιας και τα αποτελέσματα μας ήταν καλά με τις συμμετοχές των πιο πάνω. Σκιές υπήρχαν, τις ξέραμε όλοι, αλλά τέτοια κοινωνία ήμασταν ανέκαθεν. Μας το τάιζαν το κουτόχορτο και το τρώγαμε αδιαμαρτύρητα.