Ακόμα μια λυπηρή απώλεια από το 1980: ο Νορβηγός Mattis Hætta
Όπως έχουμε επισημάνει σε παλαιότερο άρθρο, αυτή η χρονιά έχει από πάνω της ένα “μαύρο σύννεφο”: πρόωροι ή αιφνίδιοι θάνατοι, προβλήματα με καταχρήσεις ή την κατάθλιψη, άνθρωποι που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το τραγούδι και να ασκήσουν εντελώς διαφορετικά επαγγέλματα…
Η νορβηγική συμμετοχή
Οι Sverre Kjelsberg & Mattis Hætta (NOR 80) ισοψήφισαν στην πρώτη θέση με το Bjørnen sover των Åge Aleksandersen & Sambandet. Στην δεύτερη ψηφοφορία κέρδισαν με 5-4. Samiid Ædnan σημαίνει «Χώρα των Σάμι» (= Λαπωνία, βλ. και FIN 77). Το τραγούδι έχει κατά καιρούς ψηφιστεί ως ένα από τα χειρότερα του διαγωνισμού, όλων των εποχών. Ο Hætta τραγούδησε στην τελετή έναρξης των χειμερινών Ολυμπιακών αγώνων του Lillehammer το 1994. Πίσω από τον έθνικ χαρακτήρα του τραγουδιού, το οποίο προκάλεσε έντονα αρνητικές αντιδράσεις εντός και εκτός Νορβηγίας, κρύβονται αναφορές στα αυτονομιστικά κινήματα των Λαπώνων, τις διαμαρτυρίες των ακτιβιστών τους μπροστά στη Νορβηγική βουλή τον Οκτώβριο του 1979 και τις μαζικές διαδηλώσεις, επί χρόνια, κατά της κατασκευής του υδροηλεκτρικού φράγματος στον ποταμό Alta. Στις διαδηλώσεις μετείχαν και οι ίδιοι, ως ένδειξη συμπαράστασης στους απεργούς πείνας.
Διπλή απώλεια
Εμφανίστηκαν ξανά μαζί στις παράλληλες εκδηλώσεις της Γιουροβίζιον του 2010 και δύο χρόνια μετά στο φεστιβάλ αυτοχθόνων Riddu Riđđu που πραγματοποιείται στο Kåfjord της Νορβηγίας. O Kjelsberg (1946-2016) βρέθηκε νεκρός στο σπίτι του. Είχε διαγνωστεί παλιότερα με καρκίνο, από τον οποίο υποτίθεται ότι είχε γιατρευτεί το 2015. Η αιτία θανάτου του δεν αποκαλύφθηκε. Ο Haetta (1959-2022), γνωστός και με το λαπωνικό του όνομα, Simona Máhtte, ειδικευόταν όχι μόνο στο yoik, αλλά και την παντομίμα. Ήταν διπλωματούχος δάσκαλος. Εργαζόταν άλλοτε στο Luleå της Σουηδίας, άλλοτε στο Kautokeino της Νορβηγίας. Έκανε σποραδικές εμφανίσεις ως ηθοποιός, στο Εθνικό Θέατρο της Λαπωνίας (Beaivváš Sámi Našunálateáhter) και την τηλεόραση. Ήταν ιδιαίτερα ενεργός υπέρ των δικαιωμάτων των Λαπώνων, με έντονη παρουσία στην πολιτική ζωή. Τον θάνατό του ανακοίνωσε το κρατικό κανάλι NRK, όπως και διάφορα νορβηγικά Μ.Μ.Ε, δίχως να αναφερθούν στην αιτία θανάτου.
