Παρασκήνια 1983: κουλτούρα και… ταγάρι

Υπήρξε μεγάλη συζήτηση για τη φόρμουλα που θα χρησιμοποιούσε η ΕΡΤ-1 σχετικά με την επιλογή της Γιουροβίζιον. Προτάθηκε να γίνει ανάθεση σε κάποιο συνθέτη, η ιδέα όμως απορρίφθηκε, διότι όπως δήλωσε ο τότε διευθυντής, Γιώργος Ρωμαίος, θα γεννιόταν το ερώτημα με ποια κριτήρια θα γινόταν αυτή η επιλογή και φοβόταν τις σχετικές αντιδράσεις. Έτσι, το κανάλι στράφηκε στην διοργάνωση ανοικτού τελικού, παρότι είχε εκφράσει πολλές επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα αυτού του είδους επιλογής, δεδομένου ότι (σύμφωνα πάντοτε με απόψεις της εποχής) οι συνθέτες που μπορούν να δώσουν κάτι καλό, συνήθως δεν παίρνουν μέρος στο διαγωνισμό.

Φημολογείται πως ο Μίμης Πλέσσας είχε βάλει τότε «λυτούς και δεμένους» για να σταλεί το τραγούδι του γιου του (ήταν πάντως το μόνο που πέρασε τη βάση: 45 με άριστα το 70· τα άλλα ήρθαν πολύ πιο κάτω από 35), το οποίο έγινε -όπως δήλωσε ο ίδιος- χρυσό στην Ολλανδία, μολονότι δεν το ψήφισε. Η Α’Βάθμια επιτροπή κατέληξε στην διαπίστωση ότι το επίπεδο μουσικής και στίχου είναι πολύ χαμηλό και ότι τέτοιες συνθέσεις δεν προάγουν το ελληνικό τραγούδι. Το μόνο τραγούδι που γνωρίζουμε από τα υποψήφια (που δεν προκρίθηκαν) είναι το «Νιάτα Ελληνικά» (Μιχάλη Βοριά / Ανδρέα Λεντάνου) με τις Τζόλυ Αρώνη, Μιρέλλα Ζορμπά (να είναι τυπογραφικό λάθος των εφημερίδων και να πρόκειται για τη Μαριάννα Ζορμπά😉 και χορευτικό γκρουπ (το οποίο βεβαίως δεν είδε ποτέ η επιτροπή!).

Στον τελικό που έγινε στο ραδιομέγαρο της ΕΡΤ, σε παρουσίαση Μακώς Γεωργιάδου, ψήφισαν εκπρόσωποι 20 δήμων και 30 ενήλικες πολίτες, ως μέλη κοινού. Οι εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης έκαναν βαρυσήμαντες δηλώσεις ότι δεν βαθμολόγησαν βάσει της καλλιτεχνικής αξίας, αλλά της προσπάθειας των νέων καλλιτεχνών και ότι κανένα τραγούδι δεν είναι κατάλληλο να εκπροσωπήσει την Ελλάδα σε διεθνή διαγωνισμό. Είναι λυπηρό και το γεγονός πως δεν χειροκροτούν κανένα τραγούδι.

Ο Πάνος Τσαπάρας απέσυρε τελευταία στιγμή τον Πόθο Διάφανο, γιατί η πρώτη πλήρης πρόβα έγινε μόλις λίγες ώρες πριν τη ζωντανή μετάδοση. Κατηγόρησε δε την ΕΡΤ για «όργιο προχειρότητας και έλλειψη προγραμματισμού». Σύμφωνα με τις εφημερίδες, ερμηνευτές επρόκειτο να είναι ο Πάνος και η Φωτεινή Τσαπάρα. Το τραγούδι τελικά ηχογραφήθηκε από την Ελένη Τσαγκαράκη. Κι άλλοι δημιουργοί απείλησαν μαζικά να αποσυρθούν, ενώ σύσσωμος ο Τύπος αντέδρασε για την απαράδεκτη ηχοληψία και τη συμμετοχή της τοπικής αυτοδιοίκησης. Χρειάστηκε η παρέμβαση του Γενικού Διευθυντή του καναλιού, ο οποίος παρακάλεσε τους δημιουργούς να εξαντλήσουν όλη την καλή τους θέληση και να παραμείνουν.

Τα τραγούδια ακούστηκαν δύο φορές για την επιτροπή, πριν από τη μετάδοση, κατόπιν μεγάλης επιμονής. Τα ακατάλληλα στούντιο εξοπλίστηκαν –εκ των ενόντων- από υλικά που βρήκαν καταχωνιασμένα στις αποθήκες και με νοικιασμένο υλικό που κόστισε 180. 000 δραχμές από ιδιώτη. Ως τις δύο το μεσημέρι οι τραγουδιστές δεν είχαν ακούσει τις φωνές τους και η ορχήστρα δεν είχε κάνει καμία πρόβα μαζί τους. Η επίσημη βαθμολογία δεν ανακοινώθηκε ποτέ, παρά μόνο το νικητήριο τραγούδι. Διάφορες βαθμολογίες που καταγράφονται είναι ανασυνθέσεις βάσει δηλώσεων διαφόρων συμμετεχόντων στη βραδιά, δεν επιβεβαιώνονται όμως επίσημα, π. χ. άλλη πηγή δίνει στη Δάφνη Μπόκοτα την 3^η και άλλη την 6^η θέση κ.ο.κ.

Παραλίγο ο συνθέτης, Αντώνης Πλέσσας ή Πίκο (γνωστός μόνο από τη μουσική του σήριαλ «Τρεις Χάριτες»), να μην πάει στο Μόναχο, διότι περίπου 10 μέρες πριν από το διαγωνισμό προσβλήθηκε από ιλαρά με 40 πυρετό. Τα προβλήματα όμως δεν περιορίστηκαν εκεί: με ανοικτή επιστολή του καταφέρθηκε εναντίων όσων διέσυραν τους νέους δημιουργούς που διαγωνίστηκαν για τη Γιουροβίζιον, λέγοντας ότι το επίπεδο όλων των τραγουδιών ήταν πολύ κακό, ειδικά μάλιστα από τη στιγμή που τα ονόματά τους έγιναν γνωστά. Μίλησε ακόμα για το χαμηλό επίπεδο της παρουσίασης των υποψήφιων τραγουδιών, καθώς και για όργιο ανευθυνότητας και ανοργανωσιάς. Κατήγγειλε επίσης ότι δεχόταν συνεχώς επιθέσεις, αντί για βοήθεια και συμπαράσταση που έχει ανάγκη κάθε νέος που ξεκινάει. Αυτό ξεκίνησε και από μια αδικαιολόγητη καθυστέρηση της ΕΡΤ για πολλά 24ωρα, η οποία δήλωσε σε δελτίο ειδήσεων -πριν την επιλογή – ότι ενδεχομένως να μην σταλεί κανένα τραγούδι, κάνοντας τους συντελεστές να περιμένουν αν τελικά θα γινόταν ή όχι επιλογή. Για συμπαράσταση στους διαγωνιζομένους παραιτήθηκε ο σκηνοθέτης Σταμάτης Χονδρογιάννης, ο οποίος δέχθηκε να σκηνοθετήσει –κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή- το βίντεο κλιπ που έδειχνε δρόμους της Αθήνας και μια παιδική χαρά.

Μετά τον τελικό, «λάδι στη φωτιά» έριξε και ο στιχουργός Γιώργος Πιάς, ο οποίος μίλησε για «σκευωρίες» και «πλακάκια», γνώμη που εξέφρασε και η μητέρα της Άριελ (Κωνσταντινίδη). Η συγκεκριμένη επιλογή θεωρείτο χαμένη. Σωζόταν μόνο η εμφάνιση της Κρίστης. Το 2009 όμως ανέβηκε στο διαδίκτυο και η εμφάνιση του Αλέξανδρου Μολφέσση, διαλύοντας τις φήμες ότι το εν λόγω άσμα είχε ερμηνεύσει ο συνθέτης του, Αντώνης Λαζόπουλος. Επίσης ξεκαθάρισε ο τίτλος του, «Χαμένο ραντεβού» και όχι «Παρθενώνας», όπως είχε γραφτεί σε αρκετές εφημερίδες. Τελικά μέσα στο 2011 η επιλογή βρέθηκε ολόκληρη, επιβεβαιώνοντας ότι διαγωνίστηκε και ο Πέτρος Δουρδουμπάκης (το τραγούδι του, ενώ αναφερόταν στις εφημερίδες, μυστηριωδώς απουσίαζε και από την κασέτα ήχου που είχαν στην κατοχή τους οι φαν και από την ανεπιβεβαίωτη βαθμολογία του site Eurovision National Finals). Είναι πραγματικό ντοκουμέντο των ‘80’ς από σκηνοθετικής (ανοργανωσιά, τεχνικά προβλήματα, άσχετες λήψεις, άχρωμες, άγευστες και άοσμες μεταδόσεις), ενδυματολογικής (χτενίσματα εξαντρίκ, σακάκια με βάτες, εξεζητημένο ντύσιμο και βάψιμο) και κάθε άλλης άποψης, με πολλά λάθη. Ας τα δούμε:

Μετά από το τραγούδι της Γιάννας Κομνηνού βλέπουμε έναν κάμεραμαν μέσα στο πλάνο και ακούμε τον ήχο από τα παπούτσια των ερμηνευτών, όσο η Μακώ παρουσιάζει το επόμενο τραγούδι. Ένα δεύτερο πλάνο με εικονολήπτη να μπαίνει στη μέση, αλλά και υπότιτλος «ΖΩΝΤΑΝΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ» υπάρχουν στο άσμα του Πέτρου Δουρδουμπάκη, ενώ ένα τρίτο λάθος γίνεται στο τραγούδι της Δάφνης Μπόκοτα, που όχι μόνο καθυστερεί πολύ να αρχίσει, διότι οι δύο μουσικοί της δεν βρίσκουν τη θέση τους στη σκηνή, αλλά επιπλέον αντικρίζουμε έναν floor manager να τοποθετεί ένα χαλάκι, έναν ηλεκτρολόγο πεσμένο στο πάτωμα και έναν κάμεραμάν μπροστά από τον μαέστρο, προφανώς για να του κάνει κοντινά πλάνα, σκηνικά τα οποία, όπως είπαμε, καυτηρίασαν οι εφημερίδες την επόμενη μέρα.

To διάλειμμα περιλάμβανε δυο λόγια ορισμένων από τους συντελεστές των τραγουδιών και κάποιων ερμηνευτών, γυρισμένα σε διάφορους χώρους του ραδιομεγάρου της Αγίας Παρασκευής, από διαδρόμους και γραφεία, μέχρι ραδιοφωνικά στούντιο, καναπέδες στους διαδρόμους και σκαλωσιές. Σε επόμενο άρθρο θα σταχυολογήσουμε μερικά από όσα είπαν, τα οποία είναι ενδεικτικά του κλίματος που επικρατούσε (ΠΑΣΟΚ, κουλτούρα, πανηγυράκι κλπ.).

Με το πέρας του διαγωνιστικού τμήματος ακολουθεί το νικητήριο τραγούδι της Γερμανίας, αλλά και η συμμετοχή της Άννας Βίσση, ως μόνης ελληνόφωνης παρουσίας, δεδομένου ότι η Ελλάδα απείχε το 1982. Η Μακώ αμέσως μετά ανακοίνωσε ότι η επιτροπή δεν ήταν ακόμα έτοιμη, έτσι προβλήθηκε εκπομπή με 5-6 video-clip του Julio Iglesias (SPA 70) στη Μουρουρόα και την Ταϊτή. Κάποια στιγμή, διέκοψαν το αφιέρωμα, έγινε η ανακοίνωση μόνο του πρώτου τραγουδιού και η reprise από την Κρίστη. Η εκπρόσωπος του Δήμου Αθηναίων της έδωσε μια ανθοδέσμη, η Μακώ της ευχήθηκε «Καλή επιτυχία» και η βραδιά έληξε κάπως αμήχανα και απότομα.

Το νικητήριο είχε υποβληθεί με τη φωνή της Κλεοπάτρας, αλλά ο Αντώνης Πλέσσας της συνέστησε να μετάσχει στον τελικό μόνο με ένα άσμα. Αργότερα το ηχογράφησε και η Μαριάνα Ευστρατίου. Η Κρίστη ήταν τότε στα χωρίσματα με το σύζυγό της Μάικ Ροζάκη, αν και όπως δήλωνε τότε ο τελευταίος: «Η Κρίστη μου υποσχέθηκε ότι όποιο και να είναι το αποτέλεσμα, δεν θα έχουμε κρεβατομουρμούρα!». Ο μαέστρος είχε ήδη επιλεγεί να διευθύνει το τραγούδι της Κύπρου δύο μήνες πριν κερδίσει η Κρίστη στην Ελλάδα. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1983 μας έσωσαν οι τότε σοσιαλιστικές χώρες (Γαλλία, Ισπανία, Φινλανδία) και η Κύπρος, την οποία για πρώτη και μοναδική φορά δεν ψηφίσαμε καθόλου. Από τον τύπο δεν διέφυγε το γεγονός ότι η αποστολή μας θα έμενε σε ξενοδοχείο Β’ κατηγορίας και όχι Α’, όπως οι υπόλοιπες αποστολές.

Οι στίχοι της ποιήτριας Σοφίας Φίλντιση φημολογείται πως περιελήφθησαν σε παλαιότερο σχολικό αναγνωστικό (εμείς δεν το εντοπίσαμε πάντως σε κανένα). Οποιαδήποτε δε στιχουργική ομοιότητα με το τραγούδι του Γιάννη Πουλόπουλου Να’χα τη δύναμη, είναι συμπτωματική…

Ο ίδιος ο Γιώργος Τσούτσιας της ΕΡΤ έγραψε ένα άρθρο, όπου έκανε πολύ σημαντικές επισημάνσεις, αναφορικά με τους λόγους για τους οποίους δεν πήγε καλά η Ελλάδα: οι «ομογάλακτες» βαθμολογίες και πολιτικές σκοπιμότητες, το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν είχε μέχρι τότε κατάλληλο χώρο για να διοργανώσει το φεστιβάλ σε περίπτωση νίκης (δεν υπήρχε τότε ούτε το κλειστό του ΟΑΚΑ, ούτε το στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, ούτε το Μέγαρο Μουσικής) και κυρίως η πτωχή σκηνική παρουσία της Κρίστη και των τεσσάρων που τη συνόδευαν και τους οποίους δεν έδειξε ιδιαίτερα ο Γερμανός σκηνοθέτης, επισημαίνοντας, ωστόσο, τη δουλειά του Μίμη Πλέσσα.

Η Κρίστη και ο Μάικ Ροζάκης μίλησαν για ελλιπή προετοιμασία και εξέφρασαν την πικρία τους για τους 0 βαθμούς της Ελλάδας προς την Κύπρο, γεγονός που καυτηρίασε ο τύπος, μιλώντας για χοντράδα της αθηναϊκής επιτροπής και χονδρή περιφρόνηση προς το Κυπριακό τραγούδι που άξιζε κάτι καλύτερο. Ο Μίμης Πλέσσας, ο οποίος λίγο πριν τελειώσει ο διαγωνισμός μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο πρόχειρο ιατρείο που είχε στηθεί στο χώρο της εκδήλωσης, με πόνους στη μέση, δήλωσε εκ των υστέρων: «Νιώθαμε φυλακισμένοι σε χρυσό κλουβί», λόγω της απίστευτης τελειότητας της διοργάνωσης. Όσο για τις αντιπροσωπείες των δύο ελληνόφωνων χωρών, ήσαν με απόσταση οι φτωχότερες και λιγότερο οργανωμένες, αδύναμες να στηρίξουν τις δύο συμμετοχές. Η Μακώ Γεωργιάδου, από την άλλη, ήταν η μόνη σχολιάστρια που δεν είχε βοηθό· ίσως λοιπόν να ήταν σκόπιμη η εκεί παρουσία του Γιάννη Πετρίδη που έκανε το σχολιασμό για το ραδιόφωνο από την Αγία Παρασκευή.

Αξίζει να σημειωθεί πως τα μόνα τραγούδια που κυκλοφόρησαν σε δίσκο ήταν το νικητήριο, καθώς και αυτό της Γιάννας Κομνηνού. Τέλος, εξ όσων γνωρίζουμε, ο Μίμης Πλέσσας είναι ο μόνος μαέστρος που διηύθυνε το τραγούδι του γιου του στη Γιουροβίζιον.