Οι τρεις γυναίκες και ο διεμφυλικός (πριν κάνει διόρθωση φύλου) που κράτησαν μπαγκέτα στη Γιουροβίζιον

Αντί εισαγωγής

Στα χρόνια της ορχήστρας (1956-1998), 346 μαέστροι “πάτησαν το πόδι τους” στο podium της Γιουροβίζιον. Από αυτούς μόλις τρεις ήταν γυναίκες (η Ευγενία Μανωλίδου δεν είχε ακόμα εμφανιστεί στο προσκήνιο!). Το άρθρο αυτό γράφεται, με αφορμή τον θάνατο της Anita Kerr. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με χρονολογική σειρά.

Οι γυναίκες διευθυντές ορχήστρας

Monica Dominique

Γεννημένη το 1940 στο Västerås, είναι η πρώτη γυναίκα που τέλεσε χρέη μαέστρου στη Γιουροβίζιον (Monica Danielsson-SWE 73). Μαζί με τον σύζυγό της Carl-Axel Dominique έγραψε τη σουηδική συμμετοχή You’re summer, την οποία ενορχήστρωσε η ίδια. Ερμηνευτές ήταν οι Malta, οι οποίοι αναγκάστηκαν -για ευνόητους λόγους- να αλλάξουν το όνομά τους. Έτσι βαπτίστηκαν Nova και ήρθαν 5οι, ίσως χάρη στον πικάντικο στίχο του ποιητή Lars Forsell για τα γυναικεία στήθη που προκάλεσε πρωτοσέλιδα στη Σουηδία κι όχι μόνο. Έναν χρόνο πριν, ενορχήστρωσε -με τζαζ πινελιές- και διηύθυνε στο Melodifestivalen το Krama mig och dansa που ερμήνευσε η Monica Zetterlund (6ο). Στην πλούσια καριέρα του, το ανδρόγυνο υπέγραψε πολλές μουσικές παραστάσεις για θέατρο, όπου έπαιζαν ως ηθοποιοί, αλλά και για το τηλεοπτικό σώου της Monica Zetterlund. Μαζί εμφανίζονται σε κοντσέρτα πιάνου για τέσσερα χέρια. Για κάποια χρόνια εκείνη ήταν μέλος του γκρουπ Gals & Pals και αργότερα των “έντεχνων” Solar Plexus, γι’ αυτό και η συμμετοχή τους σε έναν διαγωνισμό ελαφρού τραγουδιού, όπως η Γιουροβίζιον, σχολιάστηκε ποικιλοτρόπως. Aκολούθησε πλήθος συνθέσεων για το θέατρο, το σινεμά την τηλεόραση, αλλά και διάφορα καμπαρέ και ρεβύ. Ένα βιβλίο της για τους μουσικούς αυτοσχεδιασμούς έγινε best seller στη Σκανδιναβία. Μεγαλύτερή της επιτυχία το τραγούδι Tillägnan. Έχουν τρεις γιούς, εκ των οποίων οι δύο εργάζονται ως επαγγελματίες μουσικοί.

Nurit Hirsch

Κόρη Εβραίων μουσικών που μετανάστευσαν στο Ισραήλ από την Τσεχοσλοβακία και την Πολωνία, γεννήθηκε το 1942. Ξεκίνησε να συνθέτει για διάφορους ερμηνευτές ήδη από το 1962. Έχει υπογράψει πάνω από 1600 τραγούδια, κάποια από τα οποία διασκευάστηκαν και στο εξωτερικό. Από τα τέλη της δεκαετίας του ’60 συνεργάστηκε με τους Ilan & Ilanit. To 1971 ήρθαν 3οι στην Τέταρτη Ολυμπιάδα Τραγουδιού της Αθήνας με το Veshuv itchem. Εκεί διηύθυνε την ορχήστρα, προκαλώντας αίσθηση στη συντηρητική ελληνική κοινωνία. Συνεχίζοντας με την Ilanit πήγαν μαζί στο Τόκυο, το Ρίο, αλλά και τη Γιουροβίζιον του 1973, στην πρώτη συμμετοχή του Ισραήλ Ey Sham (4η), συνοδεία σωματοφυλάκων και αστυνομικών, διότι ήταν πρόσφατη η σφαγή στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Μονάχου. Επανήλθε το 1978, με το νικητήριο -και διασκευασμένο μέχρι και στην Ταϊβάν- A-ba-ni-bi και τον Izhar Cohen. Πρόκειται για παιδικό τραγούδι, με τους στίχους να είναι γραμμένη στα αντίστοιχα “κορακίστικα” της χώρας. Για να κερδίσει στον εθνικό τελικό νοίκιασε ειδικό συνθεσάιζερ που έβγαζε ντίσκο ήχους (είναι το ίδιο που χρησιμοποιήθηκε στην ταινία Saturday Night Fever). Και στα δύο γιουροτράγουδα έγραψε τη μουσική και έκανε την ενορχήστρωση (στο δεύτερο συνυπέγραφε και τη χορογραφία). Ακολούθησαν αρκετά ακόμα διεθνή φεστιβάλ, με άλλους όμως ερμηνευτές. Έγραψε μουσική για ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές, παιδικά θέατρα, αλλά και για 14 ταινίες, μεταξύ των οποίων το The Policeman (υποψήφιο για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας το 1972). Έχει δώσει συναυλίες σε όλες τις μεγάλες εβραϊκές κοινότητες ανά τον κόσμο. Έχει δύο παιδιά από τον επιχειρηματία Yoram Rosenfeld (γιο του Shalom Rosenfeld, από τους κορυφαίους δημοσιογράφους της χώρας). Πλέον ζει με τον σύντροφό της Mosche Linden στο Τελ Αβίβ.

Anita Kerr

Η τελευταία γυναίκα μαέστρος υπήρξε η Anita Kerr (Anita Jean Grilli-SWI 85). Γεννημένη το 1927 στο Μέμφις του Τενεσί, από Ιταλούς μετανάστες, μεγαλούργησε ιδρύοντας το φωνητικό σύνολο The Anita Kerr Singers, ένα οκτέτο που έγινε αργότερα κουαρτέτο, που έκαναν φωνητικά σε διάσημους καλλιτέχνες, όπως ο Pat Boone και η Brenda Lee, χωρίς να λείπει και η δική τους δισκογραφία. Θεωρείται από τους πρωτοπόρους του Nashville Sound, ενός υποείδους της κάντρι μουσικής. Το 1970 μετοίκησε μόνιμα στην Ελβετία και συγκεκριμένα στη Γενεύη, μαζί με τον Ελβετό σύζυγό της Alex Grob (είχε προηγηθεί ένας ακόμα γάμος με τον Al Kerr, με τον οποίο απέκτησε δύο κόρες). Συνέχισε να κάνει συνεργασίες στις Η.Π.Α., αλλά και σε όλη την Ευρώπη, κυρίως όμως την Ολλανδία, όπου τιμήθηκε με πολλά βραβεία, γράφοντας soundtrack και υπογράφοντας την ενορχήστρωση σε πλήθος άλμπουμ. Πρόκειται μάλιστα για την πρώτη γυναίκα στην ιστορία που έγραψε, ενορχήστρωσε και διηύθυνε τη μουσική φιλμ (για το Limbo το 1972). Κέρδισε συνολικά τρία Grammy. Το 1985 έγραψε, ενορχήστρωσε και διηύθυνε το Piano, Piano, με τους Mariella Farré & Pino Gasparini (12o). Πέθανε τρεις μέρες πριν από τα 95α γενέθλιά της.

Η περίπτωση της Angela Morley

Γεννημένη ως Walter “Wally” Stott το 1924 στο Leeds, ξεκίνησε γράφοντας μουσική για το ραδιόφωνο. Ήταν αυτοδίδακτη μουσικός που εργαζόταν ως μηχανικός προβολών σε σινεμά. Όταν άρχισε να γίνεται επαγγελματίας, αποφάσισε να σπουδάσει μουσική. Συνθέτης, μουσικός και μαέστρος, έγραψε για το θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, τόσο στο Ηνωμένο Βασίλειο, όσο και στις Η.Π.Α.. Το 1962 ενορχήστρωσε και διηύθυνε τη βρετανική συμμετοχή Ring-a-Ding-Girl με τον Ronnie Carroll (4ος). Ένα χρόνο μετά μετείχε, με τον ίδιο ερμηνευτή, και το Say Wonderful Things, το οποίο μόνο ενορχήστρωσε (τη διεύθυνση ορχήστρας ανέλαβε ο Eric Robinson-4ο). Το 1972 έκανε εγχείρηση διόρθωσης φύλου στην Καζαμπλάνκα και έκανε έκτοτε δημόσιες εμφανίσεις με το νέο της όνομα, Angela Morley. Υπήρξε δύο φορές υποψήφια για Όσκαρ (το πρώτο διεμφυλικό άτομο στην ιστορία που το πέτυχε αυτό). Κέρδισε τρία Emmy, ενώ ήταν υποψήφια οκτώ ακόμα φορές. Επένδυσε με μουσική θρυλικά σήριαλ (“Dynasty”, “Dallas”, “Wonder Woman”, “Cagney & Lacey” και άλλα). Συνήψε δύο γάμους, με ισάριθμες τραγουδίστριες (Beryl Stott & Christine Parker), μάλιστα από τον πρώτο απέκτησε δύο παιδιά. Η δεύτερη σύζυγός του τη στήριξε στην απόφασή της να αλλάξει φύλο. Πέθανε το 2009 μετά από πτώση και καρδιακή προσβολή, στα 84 της χρόνια.