Τελικά, είναι αδικημένες οι ελληνικές συμμετοχές; Μέρος Α’: 70’ς
Μετά από το φετινό ναυάγιο της Αργώς, η οποία δεν πέρασε από τις συμπληγάδες του ημιτελικού, σκέφτηκα να κάνω μια επισκόπηση των ελληνικών συμμετοχών, με στόχο να δούμε τι (μπορεί να) έφταιξε κάθε φορά και κατά πόσον τελικά είμαστε αδικημένοι ως χώρα. Σπεύδω να πω πως όσα γράφονται εδώ είναι οι καθαρά προσωπικές μου απόψεις / σκέψεις / αναλύσεις και πως δεν απηχούν την επίσημη θέση του INFE Greece. Σπεύδω επίσης να ξεκαθαρίσω ότι εκτιμώ όλους, όσοι εκπροσώπησαν την Ελλάδα, αλλά και όσους προσπάθησαν στους εθνικούς τελικούς. Όλοι τους είχαν τις καλύτερες των προθέσεων ασχέτως αποτελέσματος. Απλώς, θεωρώ ότι κάποια στιγμή καλό είναι, αντί να μας κατατρέχει το σύνδρομο του κυνηγημένου και αδικημένου, να κάνουμε και λίγη αυτοκριτική. Η “αιρετική” μου άποψη είναι ότι η Ελλάδα ουδέποτε υπήρξε αδικημένη. Θα μπορούσε ίσως κάποιες χρονιές να κερδίσει 2-3 θέσεις, μέχρι εκεί όμως.
Ξεκινάμε από τη Μαρινέλλα (1974): τη χρονιά όπου η Γιουροβίζιον έφτασε στο απόγειό της με τους ΑΒΒΑ, την Olivia Newton John, την Ireen Sheer, την Gigliola Cinquetti, τους Mouth & McNeal και άλλα μεγάλα ονόματα και τεράστιες επιτυχίες, όπως το “Waterloo”, το “Si” και το “I see a star”, εμείς στέλνουμε ένα τουριστικού χαρακτήρα εύπεπτο τραγουδάκι, που αναπαράγει το στερεότυπο “sea, sex and sun”, το οποίο ακόμα και η ίδια η καλλιτέχνιδα έχει αποκηρύξει. Ατέλειωτη εισαγωγή, αμήχανα φωνητικά, αμήχανη η Μαρινέλλα, συντηρητικό ντύσιμο στα φωνητικά, πολύ “λα, λα, λα” και φολκλόρ μπουζούκι από τον Στέλιο Ζαφειρίου. Θέση: 11η/17.
Η συμμετοχή της Μαρίζας Κωχ (1976), πέρα από το ότι βασίζεται σε γνωστό ηπειρώτικο μοιρολόι και θα μπορούσε να είχε ακυρωθεί γι’ αυτό τον λόγο, κινδύνευσε επίσης να ακυρωθεί λόγω του έντονου πολιτικού της μηνύματος (η Γαλλία παρενέβη και μας έσωσε). Επίσης ξένο με το όλο κλίμα της -πολύ μοντέρνας τότε- Γιουροβίζιον, κι αν θέλουμε να είμαστε και λίγο πιο αυστηροί, στο σημείο του ξεσπάσματος-μοιρολογιού, η Κωχ, σαφώς αγχωμένη από τις απειλές κατά της ζωής της (βγήκε με αλεξίσφαιρο γιλέκο στη σκηνή) δεν συγχρονίζεται ακριβώς με τη μουσική. Ο λαγουτάρης Δημήτρης Ζουμπούλης επίσης εντελώς φολκλόρ με τη μουστάκα του… 13η/18.
Η τετράδα Πασχάλης-Ρόμπερτ Ουίλλιαμς-Μπέσσυ Αργυράκη-Μαριάννα Τόλη (1977) τα είχε όλα: πιασάρικο τραγούδι, έξυπνοι στίχοι διανθισμένοι με ξένες λέξεις, πρωτοποριακό βίντεο-κλιπ γυρισμένο στην Αυστρία, καλοκουρδισμένη χορογραφία, ωραίες φωνές, ωραίες χορογραφίες. Τι έγινε λοιπόν; διπλό σαμποτάζ: αφενός η Ελλάδα δεν ήθελε να διοργανώσει τον διαγωνισμό σε περίπτωση νίκης (έτσι είπε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής σε κλιμάκιο της EBU που επισκέφτηκε τη χώρα, διότι ήταν το μεγάλο φαβορί μαζί με την Αγγλία), αφετέρου ο μεν Ρόμπερτ τοποθετήθηκε μακριά από τους υπόλοιπους επί σκηνής, τα δε μικρόφωνα ήταν εμφανώς χαμηλωμένα. 5οι/18.
Σε μια προσπάθεια διεθνοποίησης, η Ελλάδα στέλνει το 1978 την Τάνια Τσανακλίδου σε ένα τραγούδι για τον Τσάρλυ Τσάπλιν… Από που κι ως που; Η Ελβετία, στην οποία ο μεγάλος δημιουργός έζησε τα τελευταία 20 χρόνια της ζωής του, απέφυγε να στείλει αντίστοιχο τραγούδι που είχε στη δική της επιλογή και έστειλε η “άσχετη” Ελλάδα. Από μουσικής απόψεως είναι ένα συνηθισμένο τραγούδι καφεθεάτρου, το οποίο δεν έχει καμία ανταπόκριση στους ξένους φαν και κανένα άρωμα Ελλάδας. Το έσωσε η χαλαρή ερμηνεία της Τάνιας, στο πρώτο drag show της Γιουροβίζιον, όπως το χαρακτηρίζουν κάποιοι, η οποία έγραψε ιστορία με το “Γιαννάκη σ’ αγαπάω” (για τον Γιάννη Φέρτη) που εκστόμισε. Σε μια πολύ μέτρια χρονιά κατετάγη 8η/20.
Κλείνουμε το πρώτο μέρος με την εμφάνιση της Ελπίδας το 1979: φωνάρα, τραγουδάρα, ωραίο στήσιμο, λίγο κιτς η αρχαιοελληνική εμφάνιση, όμως από τα φωνητικά ακουγόταν μόνο ο Γιάννης Σιαμσιάρης (τα υπόλοιπα μικρόφωνα ήταν και πάλι χαμηλωμένα), η Ελπίδα φώναζε ίσως λίγο παραπάνω, οι στίχοι είχαν ένα πρόβλημα επαναληπτικότητας, το τραγούδι θεωρήθηκε αντιγραφή του “Jesus Christ Superstar” (αυτά τα έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής) και, για να είμαστε ειλικρινείς, γιατί η Ευρώπη να βγάλει πρώτο ένα τραγούδι για τον Σωκράτη; Δεν την αφορά. Ίσως, αν ο τίτλος ήταν “Αγάπη”, “Ειρήνη” ή κάτι αντίστοιχο να έμπαινε στην πεντάδα. 8η/19.
Μερικά σχόλια στα εξαιρετικά σου άρθρα αρχής γενομένης από τα 70ς
1974: Γίνεται να μετατρέψεις μια από τις μεγαλύτερες φωνές της ελληνικής μουσικής ιστορίας σε μια άχαρη καλλιτέχνιδα? Ε..λοιπόν γίνεται, με ένα μέτριο, ψιλοτουριστικό- όπως πολύ σωστά είπες- τραγουδάκι και με αυτό το στήσιμο. Η ατέλειωτη εισαγωγή του τραγουδιού προκάλεσε ολοφάνερα έξτρα αμηχανία στην ούτως ή άλλως τρακαρισμένη και άπειρη επί διεθνών σκηνών Μαρινέλλα (αλλουνού παπά ευαγγέλιο ο εν Ελλάδι τραγουδιστικός της βίος), τα φωνητικά ήταν κακά, κ μόνο ο μπουζουξής Στέλιος Ζαφειρίου ψιλοέσωζε την παρουσία. Το δε τουριστικό μήνυμα του τραγουδιού μάλλον άκυρο και άκαιρο εάν αναλογιστούμε τί επακολούθησε εκείνο το καλοκαίρι σε Ελλάδα και Κύπρο.
1976: Συμφωνώ απόλυτα ότι θα μπορούσε και να ακυρωθεί. Και προσωπικά δεν συμφωνώ καθόλου με τη λογική και το αφήγημα τέτοιων συμμετοχών. Πολλώ δε μάλλον σε εποχές που το εθνικ ακουγόταν τόσο παράταιρο έως και γραφικό. Βέβαια βλέποντας την Jamala 40 χρόνια μετά να κερδίζει το διαγωνισμό με κάτι κατ’ουσίαν παρόμοιο (άσχετο εάν το παρουσίασε με εξαιρετικό έξυπνο “περιτύλιγμα αφηγήματος” και ωραία σκηνική παρουσία) με κάνει να σκέφτομαι ότι ίσως εν τέλει να ήταν απλά μια ποιοτική συμμετοχή σε λάθος χρόνο.
1977: Αν και οι περισσότεροι θεωρούν ότι αδικηθήκαμε, θα πω το εξής: Το μάθημα σολφέζ ήταν εν τέλει ένα κομμάτι το οποίο ως συνταγή το είχε ακούσει πάρα πολύ η Ευρώπη από το 1973 ως το 1977. Ουσιαστική μια μίξη ήταν του Ding a Dong (Ολλανδία 1975) και του Un deux trois (Γαλλία 1976) ερμηνευμένο- ω τι πρωτότυπο- από 2 αγόρια και 2 κορίτσια.(χωρίς μάλιστα να έχουν και ένα όνομα γκρουπ αλλά τα 4 μικρά τους- άλλο φαουλ μαρκετινίστικο εδώ) Και διαχρονικά στη Eurovision δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το να αναμασάς προσφάτως επιτυχημένες συνταγές. Επιπλέον επηρέασε αρνητικά και το γεγονός ότι τη χρονιά εκείνη αναβλήθηκε ο διαγωνισμόςγια 1 μήνα τελευταία στιγμή λόγω απεργίας τεχνικών του BBC. Μια τέτοια εξέλιξη βάζει κάπου αλλού τον πήχυ τελικά και θέλει αρκετή προσπάθεια για να διατηρήσεις τον τίτλο του φαβορί. Εξάλλου δεν είναι τυχαίο που τα πολύ πιο mainstream για εκείνη την εποχή-και μάλιστα αγγλόφωνα- κομμάτια του Βελγίου και της Γερμανίας τα πήγαν χειρότερα από την Ελλάδα. Και βέβαια συμφωνώ ότι η Ελλάδα μάλλον ακόμα τότε δεν το ήθελε το βραβείο και τη διοργάνωση.
1978: Συμφωνώ μαζί σου “μέχρι κεραίας”. Ενα τραγούδι καφεθεάτρου ήταν που το απογείωσε η χαρισματική και χαλαρή (και προσωπικά άκρως λατρεμένη μου) Τάνια. Σε μια χρονιά με υψηλοτερο επίπεδο συμμετοχών δε νομίζω καν να έμπαινε 10αδα.
1979: Εδώ θα πω ότι ίσως και να άξιζε να τερματίσουμε λίγο πιο ψηλά- σε καμία περίπτωση όμως δεν ήμασταν για πρωτιά όπως κάποιοι έλεγαν τότε.. Αν και το τραγούδι παρέπεμπε σε επικό μιούζικαλ και ροκ όπερα, εν τέλει ήταν τόσο κραυγαλέα όμοιο το “Σωκράτη εσύ σουπερ-σταρ” με το “Jesus Christ Super-star” που μάλλον αρνητικούς συνειρμούς περί plagiarism δημουργούσε. Επιπλέον αυτό που έμεινε στον τηλεθεατή ήταν μια μάλλον άσχημη γυναίκα να φωνάζει και να σκούζει “Σωκράτη εσύ super-star” ντυμένη με κιτς χλαμύδα. Και επιπλέον όπως πολύ σωστά είπες δεν αφορούσε και ιδιαίτερα την Ευρώπη ένας ύμνος στον Σωκράτη, όπως φάνηκε και ότι δεν αφορούσε ιδιαίτερα την Ευρώπη και ένας επικός ύμνος στον Τζενκις Χαν (παρόλη την πολύ θεαματική εμφάνιση και το ότι εκπροσωπούσε την μεγάλη και μέχρι τότε χωρίς νίκη Δυτική Γερμανία κατετάγη τελικά 4ο). Απεναντίας το μήνυμα περί ειρήνης από το Ισραή φάνηκε πιο γοητευτικό, όπως πολύ ορθά είπες. Σε κάθε περίπτωση πάντως ο Σωκράτης θα μπορούσε να καταταγεί 5ος ή 6ος (η Ιρλανδία και το ΗΒ που κατετάγησαν πιο ψηλά ήταν σαφέστερα πολύ πιο μέτριες)