Τα παραδοσιακά μουσικά όργανα της Eurovision| Μέρος 4ο

Estimated read time 13 min read

Η νέα γιουροβιζιονική χρονιά έχει ήδη ξεκινήσει φέροντας μαζί της τα πρώτα τραγούδια που θα λάβουν μέρος σε εθνικούς τελικούς. Και αυτή τη φορά δεν λείπουν τα κομμάτια με το δικό τους μουσικό ηχόχρωμα, που στόχο έχουν να ξεχωρίσουν και να εκπροσωπήσουν τη χώρα τους στο φετινό διαγωνισμό της Eurovision.

Aς μάθουμε μερικά ακόμη έθνικ κομμάτια, που για πρώτη φάση θα διαγωνιστούν ή έλαβαν μέρος στον εθνικό τους τελικό.

Σύμφωνα με τα χθεσινά αποτελέσματα η φετινή υποψηφιότητα της Ελλάδας είναι το “Αστερομάτα” σε σύνθεση των Arcade και Κλαυδία και στίχους Arcade. H ερμηνεία της Κλαυδία σαγήνεψε το ελληνικό κοινό, την ελληνική αλλά και μια διεθνή επιτροπή, κατακτώντας την πρώτη θέση με 44 βαθμούς. Στην ενορχήστρωση του κομματιού επιλέχθηκε να ακουστεί ένας συνδυασμός κλαρίνου και ζουρνά. Να ευχηθούμε καλή επιτυχία στην Κλαυδία και την ομάδα της τον Μάιο στη Βασιλεία!

Η Αλβανία επέλεξε τον εκπρόσωπό της, όπως κάνει παραδοσιακά, από τον Δεκέμβρη. Oι Shkodra Elektronike κατάφεραν να αποσπάσουν την πρωτιά του Fest 63 με το τραγούδι “Zjerm“. To μουσικό project δύο Αλβανών μεταναστών που μεγάλωσαν στην Ιταλία, “παντρεύουν” την ηλεκτρονική μουσική με παραδοσιακούς ήχους του τόπου τους, τη Σκόδρα. Ο Kole Laca και η Beatrice Gjergji χρησιμοποιούν στο τραγούδι τους τον ήχο του çifteli, ένα μουσικό όργανο με δύο χορδές που παίζεται κυρίως στη Βόρεια και Κεντρική Αλβανία, το νότιο Μαυροβούνιο, το Κοσσυφοπέδιο και μέρη της Βόρειας Μακεδονίας. Το τσυφτέλι μοιάζει με τον μπαγλαμά ή το saz αλλά έχει μια δικιά του προέλευση.

çifteli

Πηγαίνοντας πιο Βόρεια, το γυναικείο δίδυμο Sinergija είναι υποψήφιο για την εκπροσώπηση της Λετονίας. Η συμμετοχή τους “Bound by the light” περιέχει μέσα τον ήχο του kokle. Πρόκειται για ένα λετονικό μουσικό παραδοσιακό όργανο που ανήκει στην κατηγορία των βαλτικών χορδόφωνων οργάνων και στην οικογένεια των κιβωτίων, γνωστή ως ψαλτήριο της Βαλτικής. Τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα αναφέρουν πως το kokle προέρχεται από το 13ο αιώνα. Οι πρώτες ηχογραφήσεις ήχων kokle έγιναν το 1930. Σύμφωνα με γλωσσολόγους, το όνομά του προέρχεται από την πρωτοβαλτική γλώσσα της περιοχής. Στο τραγούδι ακούγεται, επίσης, και το shaman drum, ένα κρουστό ινδικής προέλευσης. Τα σαμαντικά τύμπανα είναι αρχετυπικά όργανα έκφρασης κατασκευασμένα από φυσικά υλικά και δέρμα ζώων.

shaman drum
kokle

Ο Κώστας Αγέρης είναι ένας τραγουδιστής που έστειλε τη συμμετοχή του στην ανοιχτή πρόσκληση της ΕΡΤ και δικαιώθηκε, αφού είναι μεταξύ των 12 που επιλέχθηκαν για τον εθνικό τελικό. Στην τελική βραδιά απέσπασε την 6η θέση με 18 βαθμούς Πιστός στις ρίζες του, δεν θα μπορούσε να μη εντάξει την ποντιακή λύρα στο τραγούδι του. Στο “Γη Μου” χρησιμοποιείται και το αγγείον ή τουλούμ’ ή τουλούμ’ ζουρνά, ένα διαδεδομένο και αγαπητό μουσικό όργανο των Ποντίων. Το καταλληλότερο δέρμα που χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή του ήταν αυτό της κατσίκας και σπανιότερα του προβάτου. Σήμερα, δυστυχώς, υπάρχουν λίγοι δεξιοτέχνες αυτού του οργάνου.

αγγείον ή τουλούμ' ή τουλούμ' ζουρνά

Το μουσικό συγκρότημα YAGODY προσπάθησε να εκπροσωπήσει την Ουκρανία το 2024. Με το τραγούδι “Tsunamia” κατέκτησε την 5η θέση. Στην ενορχήστρωση του τραγουδιού ακούμε τον ήχο του χορδόφωνου οργάνου tsymbaly. Μία ουκρανική εκδοχή του σφυρήλατου νταουλιού και του δικού μας σαντουριού. Το τσίμπαλι παίζεται δίνοντας δύο χτυπήματα στις χορδές του. Σύμφωνα με κάποιες μαρτυρίες, το tsymbaly χρονολογείται από τον 9ο αιώνα. Είναι κατασκευασμένο με σύρμα πιάνου και μεταλλικούς γόμφους κουρδίσματος. Ακούγεται κυρίως με βιολί, μπασόλια και σοπίλκα.

Το γυναικείο γκρουπ YAGODY προσπαθεί και φέτος να εκπροσωπήσει τη χώρα του. Αυτή τη στιγμή είναι ανοιχτή η ψηφοφορία για το αν θα καταφέρει να κερδίσει τη wildcard για τον εθνικό τελικό. Στο τραγούδι του “Bramaya” ακούμε τον ήχο της trembita. Η trembita είναι ένα πνευστό όργανο αλπικού τύπου από ξύλο. Είναι κοινό μεταξύ της ορεινής εθνοτικής ομάδας Hutsul της Ουκρανίας και άλλων χωρών- περιοχών όπως η ανατολική Πολωνία, η βόρεια Ρουμανία και η Σλοβακία. Είναι γνωστό και ως trombita, bazuna και ligawka. Ένα είδος trembita είδαμε και ακούσαμε επί σκηνής στη νικητήρια συμμετοχή της χώρας το 2004.

Η FIЇNKA είναι μια από τους 10 καλλιτέχνες που διεκδικούν τη φετινή wildcard για την Ουκρανία. Όπως μας έχουν συνηθίσει πολλοί υποψήφιοι της χώρας να τραγουδάνε στην εθνική τους γλώσσα, έχει προσαρτήσει και ήχους παραδοσιακών μουσικών οργάνων. Και στο “Kultura” ακούμε το tsymbaly και τη sopilka. H sopilka είναι ένα ξύλινο πνευστό που το έχουμε ξανακούσει και σε παλιότερες συμμετοχές της Ουκρανίας (βλ. Solovey, Shum). Mέσω αυτού του οργάνου, ένας ικανός ερμηνευτής μπορεί να μιμηθεί ήχους που υπάρχουν στη φύση, όπως ήχοι πουλιών και εντόμων. Στην ενορχήστρωση του κομματιού διακρίνουμε τον ήχο των κυμβάλων, που ανήκουν στα κρουστά ιδιόφωνα μουσικά όργανα αλλά και της trembita που είδαμε παραπάνω.

sopilka

Στον φετινό εθνικό τελικό της Ελλάδας απολαύσαμε και την Κάλλη Γεωργέλη aka. Xannova Xan, που εκπροσώπησε την Ελλάδα το 2005 στη Eurovision Junior. Το “Play it!” γράφτηκε από τον δημιουργό του Tattoo και προσπάθησε να είναι η συμμετοχή της Ελλάδας στον φετινό διαγωνισμό της Βασιλείας, ωστόσο τερμάτισε στην 5η θέση με 20 βαθμούς. Στην αρχή του κομματιού ακούγεται φλάουτο. Υπάρχουν ενδείξεις ότι είδη αυλού ή φλάουτου χρησιμοποιούσαν οι Νεαντερτάλ πριν από 50.000 χρόνια. Παρουσιάζεται σε διάφορους πολιτισμούς ανάλογα το κράτημα του οργάνου.

Το φλάουτο είναι ένα όργανο που το ακούσαμε αρκετές φορές στον διαγωνισμό. Μια από αυτές τις φορές ήταν και στη συμμετοχή της Σερβίας το 2018. Φλάουτο χρησιμοποίησε και η Σλοβένα Tinkara Kovač στη συμμετοχή της το 2014.

Την ίδια χρονιά, η χώρα του Μαυροβουνίου εκπροσωπήθηκε από τον Sergej Ćetković. Στη συμμετοχή του ”Moj Svijet” την προσοχή μας τραβάει η frula, ένα πνευστό μουσικό όργανο που μοιάζει με φλάουτο και είναι σε μεσαίο μέγεθος. Είναι ένα αερόφωνο όργανο που παίζεται παραδοσιακά σε χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, κυρίως στις νοτιο-σλαβικές χώρες.

Ξεφεύγοντας λίγο από τις φετινές υποψηφιότητες, πάμε να θυμηθούμε την παρθενική εμφάνιση της Γεωργίας το 2007. H προσθήκη από το παντούρι του χάρισε τη 12η θέση στον τελικό. Το panduri είναι ένα παραδοσιακό γεωργιανό τρίχορδο μουσικό όργανο που συνοδεύει σόλο κωμικά, ηρωικά και ερωτικά τραγούδια. Στο τραγούδι ακούγονται, επιπλέον, το chuniri (τοξωτό μουσικό όργανο που παίζεται στη χώρα και στην Οσετία) και το changi (αρχαίο πολύχορδο όργανο που μοιάζει με άρπα, σήμερα διατηρείται μόνο στο βορειοδυτικό ορεινό τμήμα της χώρας).

Kantera θα προσπαθήσουν φέτος να εκπροσωπήσουν τη χώρα της Μάλτας. Το μουσικό στυλ του συγκροτήματος, που δημιουργήθηκε το 2020, βασίζεται σε συνάρτηση παραδοσιακών μουσικών οργάνων της χώρας με μοντέρνους ήχους. Στο “LALARATATAKEKE LALARATAKABUM” ακούγεται το πνευστό flejguta ή fifra και το κρουστό żafżafa. Το Flejguta είναι ένα ένα όργανο που κατά την παράδοση της Μάλτας συνδέεται με το κυνήγι. Η κατασκευή του γίνεται με ακρίβεια γιατί σκοπό έχει να μιμείται τους ήχους των πουλιών. Από την άλλη, το żafżafa είναι ένα παραδοσιακό όργανο κατασκευασμένο από καλάμι. Αποτελείται από ένα βαρέλι καλυμμένο με δέρμα ζώου και ένα λεπτό μπαστούνι προσαρτημένο στο δέρμα.

Μια άλλη συμμετοχή του ελληνικού εθνικού τελικού ήταν το “Vale” της Evangelia. Πιστή και η Evangelia στην καταγωγή της, ενσωμάτωσε στο τραγούδι της δύο από τα γνωστότερα παραδοσιακά μουσικά όργανα της Κρήτης, την κρητική λύρα και το λαούτο. Το λαούτο ή το λαγούτο είναι διαδεδομένο και στην Κύπρο και συγγενεύει με το ούτι. Η οικογένεια των λαούτων αποτελείται από πολλά όργανα όπως η λάφτα (πολιτικό λαούτο) και το αφρικάνικο λαούτο. Η κρητική λύρα, πάλι, εκτός από την Κρήτη ακούγεται και στα Δωδεκάνησα αλλά σε άλλα νησιά του Αιγαίου. Οι χορδές της είναι κατασκευασμένες από έντερο ή μέταλλο. Η τραγουδίστρια τερμάτισε 2η συγκεντρώνοντας 42 βαθμούς.

Και άλλες, όμως, συμμετοχές που δεν κατάφεραν να προκριθούν στις 12 πρώτες θέσεις φέρουν αέρα ελληνικό με πλούσιους ήχους παραδοσιακών μουσικών οργάνων. Μια από αυτές τις συμμετοχές είναι και του Ayaz με τον Mark Angelo. Οι δυο τους έχουν ενσωματώσει τη λύρα και το μπουζούκι στο “AINTA“. Το τραγούδι θα κυκλοφορήσει σε μεταγενέστερο χρόνο μαζί με το κλιπ του. Ένα άλλο κομμάτι που δεν κατάφερε να βρεθεί στα 12 πρώτα είναι το “Συρτάκι 2.0” της Εμμανουέλας και των Κουναβιών. Όπως μαρτυρά και ο τίτλος του τραγουδιού, σε αυτό ακούγεται το παίξιμο του μπουζουκιού.

Επανερχόμαστε στους εθνικούς τελικούς, όπου την Κροατία θα προσπαθήσουν να εκπροσωπήσουν ξανά οι Ogenj. Στο φετινό τους τραγούδι “Daj Daj” ακούμε τον ήχο της tamburica. Αποτελεί ένα λαούτο με μακρύ λαιμό ιδιαίτερα δημοφιλές στην Κεντρική Νοτιοανατολική Ευρώπη (Ουγγαρία, Σερβία, Κροατία, Βοσνία Ερζεγοβίνη, Σλοβενία). Η ποικιλία των σχημάτων του οργάνου αναπτύχθηκε στην Κροατία και τη Σερβία κοντά στα τέλη του 19ου αιώνα. Μεταξύ των ειδών που μπορούμε να αναφέρουμε είναι η Samica, η Dangubica και το čelović. Tamburica είχαμε ακούσει και στη συμμετοχή της χώρας το 2006.

Το εξαμελές λαϊκό συγκρότημα Global Kryner εκπροσώπησε την Αυστρία το 2005. Στο “Y asi“, που απέτυχε να προκριθεί, εκτός από ακορντεόν, τρομπέτα και άλλα μουσικά όργανα ακούμε και κλαρινέτο, ένα μουσικό όργανο που στη σημερινή του μορφή εμφανίστηκε τον 19ο αιώνα και ανήκει στην κατηγορία των ξύλινων πνευστών.

Την ίδια χρονιά, η Μολδαβία εκπροσωπήθηκε από τους Zdob και Zdub. Στα πολλά μουσικά όργανα που ακούγονται στην ενορχήστρωση του τραγουδιού διακρίνουμε το doba και την drymba. Το doba είναι ένα κρουστό μουσικό όργανο, ένα τύμπανο που στην αρχαιότητα χρησιμοποιούνταν για να δηλώσει πόλεμο ή περίσταση. Η drymba, πάλι, ονομάζεται και άρπα των Εβραίων ή στοματική άρπα που αποτελείται από μια μεταλλική ή γλώσσα μπαμπού ή καλάμι προσαρτημένο σε ένα πλαίσιο.

Ο ήχος της drymba ακούγεται και σε μια άλλη υποψηφιότητα της Ουκρανίας, το “Дім” της Абіє.

H γκάϊντα είναι ένα πολυ- ακουσμένο όργανο στη σκηνή του διαγωνισμού. Μια περίοπτη θέση κατέχει και φέτος, αφού υποψήφιοι εκπρόσωποι από τρεις διαφορετικές χώρες την επέλεξαν. Στο παρελθόν γκάϊντα ακούσαμε -μεταξύ άλλων- στη συμμετοχή της Κροατίας το 2005. Φέτος, επιλέχθηκε από τους υποψήφιους Λιθουανούς Hansanova και το τραγούδι τους “Leilydo” σε μια εθνική εκδοχή της γκάϊντας τη labanoro dūda. Στο ίδιο κομμάτι ακούμε ισπανική lauda (έγχορδο όργανο τύπου κιθάρα), ιρλανικό bodhran (τύμπανο) και ένα έγχορδο όργανο που παράγει τον ήχο oberkrainer.

Γκάϊντα και δη ιρλανδική γκάϊντα ακούμε και από τον Adgy, έναν από τους υποψήφιους της Ιρλανδίας. Ο τραγουδιστής ενσωματώνει φολκ ήχους της γενέτειράς του στο “Run into the Night” με την ελπίδα να είναι αυτός που θα εκπροσωπήσει την Ιρλανδία στη Βασιλεία.

H Joana Negrão κρύβεται πίσω από το solo project ”Α Cantadeira”. Φέτος, είναι υποψήφια με το “Responso à Mulher” για την εκπροσώπηση της Πορτογαλίας. Στο τραγούδι της ενσωματώνει ήχους από τη gaita de fole, μια αρχαϊκή πορτογαλική γκάϊντα. Χρησιμοποιείται στο Terras de Miranda do Douro (στα βορειοανατολικά της περιοχής Trás-os-Montes) και στη συνοριακή ισπανική περιοχή Zamora.

Στη συμμετοχή ακούμε και τον ήχο του adufe. Το αντούφε είναι ένα ντέφι τετραγωνικού σχήματος μαυριτανικής προέλευσης. Χρησιμοποιείται στην Πορτογαλία και σε πολλές περιοχές της Ιβηρικής. Παρόμοια όργανα εντοπίζονται επίσης στη Βόρεια Αφρική. Παιζόταν κυρίως από γυναίκες και ακούγεται συνήθως σε θρησκευτικές πομπές και ως μουσική συνοδεία σε γιορτές και σε εργασίες στους αγρούς.


Την εκπροσώπηση της Ελλάδας προσπάθησαν να κατακτήσουν ο Κώστας Καραφώτης και ο Κωνσταντίνος Χριστοφόρου, ωστόσο το δίδυμο δεν τα κατάφερε και περιορίστηκε στην 8η θέση με 13 βαθμούς. Στην σκηνική παρουσία της συμμετοχής τους εμφανίστηκε επί σκηνής ένα ούτι (νυκτό έγχορδο παραδοσιακό μουσικό όργανο αρκετά διαδεδομένο στη Μέση Ανατολή με κοντό λαιμό) και ένα μπαγλαμαδάκι, ένα νυκτό, επίσης, μουσικό όργανο, μικρογραφία του μπουζουκιού με 3 διπλές χορδές.

Μια από τις πιο πετυχημένες -βαθμολογικά- συμμετοχές της Ελλάδας ήταν το “Secret Combination”. Παρ’ όλο το σύγχρονο και μοντέρνο ρυθμό του, στη γέφυρα ακούμε το τουμπερλέκι. Ένα μεμβρανόφωνο μουσικό όργανο που εμφανίζεται στην παραδοσιακή μουσική της Δυτικής και Νότιας Ασίας, της Βόρειας Αφρικής αλλά και στην Ανατολική Ευρώπη. Είναι γνωστό, επίσης, ως tarabuka, tarabaki, doumbec, tumbac ή zerbaghali και derbake.

Ο παραδοσιακός μουσικός ήχος δεν έλειψε και από την Κύπρο. Η Μεγαλόνησος το 2022 εκπροσωπήθηκε από την Ανδρομάχη και το ”Έλα”. Στην ενορχήστρωση της συμμετοχής εκτός από το μπουζούκι διακρίνουμε και το fyell brezi. Πρόκειται για ένα αερόφωνο μουσικό όργανο που παίζεται στην Αλβανία και σε όλες τις κατοικημένες περιοχές που ζουν Αλβανοί. Συνδέεται κυρίως με βοσκούς των αλβανικών υψίπεδων.

Σε κέλτικο ρυθμό εκπροσωπήθηκε η Γαλλία το 1996. Στο “Diwanit bugale” ακούμε την ιρλανδική φλογέρα (tin whistle). Αποτελεί το φλάουτο των ιθαγενών της Αμερικής και είναι γνωστό με αρκετά ονόματα όπως flageolet, penny whistle, tin flageolet και feadóg stain. Μαζί με την ιρλανδική φλογέρα ακούμε και την εθνική γκάϊντα της Ιρλανδίας γνωστή και ως Union pipe ή píobaí uilleann ή uillean pipe.

You May Also Like

Άλλα άρθρα του συντάκτη